“အထည္ခ်ဳပ္ က႑ အေနနဲ႔ အလုပ္အကိုင္ ေတြကို ဖန္တီးတာ သက္သက္ မဟုတ္ဘဲ အလုပ္သမားေတြအတြက္ေရရွည္ အက်ိဳးရွိမယ့္ မွ်တတဲ့ အခေၾကးေငြ ရရွိတဲ့ အလုပ္မ်ိဳး ျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးသင့္တယ္…..”

“ျမန္မာ့အက်ပ္ အတည္း” ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေရးသားျပဳစုထားတဲ့ စစ္တမ္း တစ္ေစာင္ (အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္) ဟာ ဆိုရင္ မၾကာခင္ မွာ ထြက္ရွိ လာေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့ အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းခြင္ေတြထဲမွာ အလုပ္ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္သားေတြရဲ႕ လက္ေတြ႕ၾကံဳေတြ႕ေန ရတဲ့ အေျခအေနေတြကို ဒီအစီရင္ခံစာ မွာအဓိက ေဖာ္ျပထားသလို ဘယ္လို ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္၊ အလုပ္သမား အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံ ရမႈေတြ အတြက္ ဘယ္လို ကိုင္တြယ္သင့္တယ္ ဆိုတာေတြကိုလည္း အၾကံျပဳထားပါတယ္။

ျပီးေတာ့ “ျမန္မာနုိင္ငံ အလုပ္သမားေတြ အတြက္ အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းက ေကာင္းမြန္တဲ့ အလုပ္အကိုင္ေတြ ေပးနုိင္မွာလား…” ဆို တဲ့ေမးခြန္း တစ္ခုကိုလည္း ဒီအစီရင္ခံစာထဲမွာ ထည့္သြင္းေမးျမန္းထားပါတယ္။

ဒီအစီရင္ခံစာကို နယ္သာလန္နုိင္ငံ အေျခစိုက္ “နုိင္ငံတကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ားအေပၚ သုေတသနျပဳမႈ စင္တာ-ဆိုမို SOMO”၊  ျမန္မာျပည္အေျခစိုက္ “အလုပ္သမား အခြင့္အေရး ေဆာင္ရြက္သူမ်ားအဖြဲ႕ ALR” နဲ႔ “အလုပ္သမား အခြင့္အေရး ကာကြယ္ျမင့္တင္ သူမ်ားအဖြဲ႕ LRDP ” စတဲ့ အဖြဲ႕သံုးဖြဲ႕က ပူးေပါင္း စစ္တမ္း ေကာက္ယူ ေရးသားထားတာျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့ အထည္ခ်ဳပ္စက္ရံု ၁၂ ရံုက အလုပ္သမား ၄၀၀ ေက်ာ္ကို ေမးျမန္းျပဳစုေရးသား အၾကံျပဳ တင္ျပထားတဲ့ ဒီအစီရင္ ခံစာ နဲ႔ပတ္သတ္ျပီး ျမန္မာနုိင္ငံရဲ႕ အထည္ခ်ဳပ္က႑ ထဲက လုပ္သားေတြ ၊ အနည္းဆံုးအခေၾကးေငြ ကိစၥေတြ အေပၚ SOMO အေနနဲ႔ ဘယ္လို တိုက္တြန္း အၾကံျပဳတာေတြရွိမလဲ….။

ဒါေတြကိုသိရဖို႔ SOMO အဖြဲ႕ရဲ႕ Senior Researcher ျဖစ္သူ PAULINE OVEREEN ကို Popular News က ေတြ႕ဆံုေမးျမန္း ထားပါတယ္…။

(ေမး) အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းက႑ဟာ အလုပ္သမား အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈ အမ်ားဆံုးလုပ္ငနး္ လုိ႔သိရပါတယ္။ ဒါနဲ႔႔ ပတ္သတ္ျပီး SOMO နဲ႔ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ ၂ ဖြဲ႕ေပါင္းျပီး အစီရင္ခံစာ တစ္ခု ထုတ္ျပန္ ထားတာေတြ႕ ရပါတယ္။ ဒီစစ္တမ္းက အစိုးရ တာ၀န္ရွိသူေတြ လက္ထဲေရာက္လား။ ဘယ္လို အေၾကာင္းထူးပါသလဲ။

(ေျဖ)=လာေလာဆယ္ေတာ့ ဒီအစီရင္ခံစာက အဂၤလိပ္လိုထုတ္ျပီးသြားျပီ။ ျမန္မာလိုဘာသာျပန္ေနတုန္းပဲရွိပါေသးတယ္။ အားလံုးျပီး သြားရင္ေတာ့ သံုးဖြဲ႕ညွိျပီး အလုပ္သမား၀န္ၾကီးဌာနကိုေပးပို႔သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျပီးရင္ ေနာက္ထပ္ဘယ္သူ႕ဆီကိုပို႔ရမယ္ဆိုတာ တိုင္ပင္ျပီး ဆံုးျဖတ္သြားမွာပါ။

(ေမး)=အစိုးရနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီး တစ္ခုေမးခ်င္ပါတယ္။ SOMO ရဲ႕ အစီရင္ခံစာထဲမွာ လက္ရွိအလုပ္သမား၀န္ၾကီးဟာ ယခင္ အစိုးရ လက္ထက္က လူေဟာင္း၊ ဒါ့အျပင္ ေအာက္ေျခက ညႊန္ခ်ဳပ္ စတဲ့ ၀န္ထမ္းေတြကလည္ ဟူေဟာင္းေတြျဖစ္ တယ္လို႔ ေဖာ္ျပ ထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကိုဘယ္လိုအေၾကာင္းေၾကာင့္ထည့္သြင္းထားတာလဲခင္ဗ်။

(ေျဖ)=ျမန္မာနုိင္ငံဟာ ဆိုရင္ အခု အကူးအေျပာင္းကာလေပါ့ေနာ္။ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ စီးပြားေရးေတြ ပိုျပီးပြင့္လန္း လာတယ္ လို႔လဲ သိရတယ္။ အဲ့ဒီမွာ လူေဟာင္းေတြ ရွိေနတာက အရင္အေဟာင္း နဲ႔အသစ္နဲ႔ တစ္အားၾကီး အဆက္မျပတ္ သြား ဘူးေပါ့ေနာ္။ အရင္က လုပ္ခဲ့တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၵရားကို ဆက္လက္ သယ္ေဆာင္သြားလို႔ရတယ္။ ဒါေပမဲံ့ တစ္ဖက္မွာျဖစ္ေနတဲ့ စိန္ေခၚမႈ တစ္ခုက အခု အစိုးရသစ္က အလုပ္သမား ဥပေဒ အသစ္ေတြနဲ႔ လည္းၾကံဳေတြ႕ေနရတယ္။ CSO ေတြကလည္း ပံုစံအသစ္ နဲ႔ျဖစ္ေနျပီ။ တစ္ဖက္မွာလည္း ကုမၸဏီ အသစ္ေတြ ၀င္လာျပီ။ အဲ့ဒီေတာ့ တစ္ဖက္မွာ ရွိေနတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၵရားမွာေတာ့ အရင္က အေဟာင္း ပဲျဖစ္ေနေသးတယ္ ေပါ့ေနာ္။ ဒီေတာ့ အားသာခ်က္ေတြ ရွိသလို တစ္ဖက္မွာလည္း စိန္ေခၚမႈေတြရွိေနတယ္။ အလုပ္သမား စစ္ေဆးေရး တာ၀န္ရွိသူေတြ ဆိုရင္လည္း အရင္အစိုးရ လက္ထက္ကတည္းက လူေတြေပါ့ေနာ္။ သူတို႔ အေနနဲ႔လည္း အခုျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အလုပ္သမား အဖြဲ႕အစည္းေတြ နဲ႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးနိင္ဖုိ႔ ဥပေဒ အသစ္ေတြကို နားလည္နုိင္ဖုိ႔ ပိုမို၀ိုင္းျပီးေလ့လာရမယ့္ ကာလ လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကိုေထာက္ျပခ်င္တဲ့ အတြက္ ဒီအခ်က္ကို ထည့္သြင္းထား တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သတ္ျပီး ကၽြန္မတို႔ တစ္ျခား အဖြဲ႕အစည္းေတြ နဲ႔ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတဲ့ အခါမွာလည္း အားလံုးက ဒီအခ်က္ကို ေထာက္ခံၾကပါတယ္။

(ေမး)=အလုပ္သမား အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားတဲ့ အဖြဲ႕ေတြက ေဆာင္ရြက္ေနတာ တစ္ခုကိုေတြ႕ရပါတယ္။အဲ့ဒါက အလုပ္ သမား အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တဲ့ စက္ရံုေတြ ၊ ကုမၸဏီေတြကို ေဖာက္သည္ေတြက ကုန္ပစၥည္း ဆက္လက္မမွာတဲ့ ပံုစံနဲ႔ အေရး ယူ တဲ့ပံုစံျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့နည္း စနစ္ကေရာ လက္ရွိ ဘယ္ေလာက္ အသက္၀င္ေနျပီလို႔ သံုးသပ္ပါသလဲ။ ဒီပံုစံက တစ္ကယ္ေရာ အလုပ္ျဖ စ္ရဲ႕လား။ အက်ိဳး ရလာဒ္ဘယ္ေလာက္ရွိေနျပီလို႔သံုးသပ္ပါသလဲ။

(ေျဖ)=ျမန္မာနုိင္ငံကိုအထည္ခ်ုဳပ္ေပးတ့ဲ ကိုရိးယားစက္ရံုတို႔ ဂ်ပန္စက္ရံုတို႔ ထုိင္၀မ္ အထည္ခ်ုဳပ္စက္ရံုေတာ့ ၀င္လာခဲ့မယ္ေပါ့ … ျပီးေတာ့ Brand ေတြ အေနနဲ႔ ဒီစက္ရံုေတြကေန အထည္မွာမယ္ အထည္ ထုတ္လုပ္ခုိင္းမယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒီBrand ေတြ အေနနဲ႔ အခြင့္အေရး လိုက္နာမႈရွိ/မရွိ Right ေတြ လိုက္နာမႈရွိ/မရွိ ဆိုတာကို ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႔ ေလ့လာ သင့္တယ္။ဥပမာ ဒီကစက္ရံုေတြမွာ အထည္လာ ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ Brand ေတြရွိတယ္။ ဆိုၾကပါစို႔.. သူတို႔ကို အထည္ထုတ္လုပ္ေပးေနတဲ့ စက္ရံုေတြမွာ အလုပ္ သမား အျငင္းပြားမႈေတြ ျဖစ္လာခဲ့မယ္ဆိုပါစို႔။ စက္ရံုေတြမွာ ေဖာက္သည္ေတြ ရွိတယ္။ ဒီေဖာက္သည္ေတြက ဒါေတြကို ေျဖရွင္း မေပးဘဲနဲ႔ အထည္ ၀ယ္တာကို ရပ္လိုက္တာပဲရွိတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကို SOMO ကေတာ့ လံုး၀ အားမေပးဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔အတြက္
အထည္ ထုတ္လုပ္ေပးေနတဲ့ဒီစက္ရံုမွာ ျပႆနာျဖစ္လာရင္ Brand မွာအဓိက တာ၀န္ရွိတယ္။ ကၽြန္မတို႔ သုေတသန လုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ နုိင္ငံေတြ မွာလည္း ဒီလိုအေျခအေနေတြ ေတြ႕ခဲ့ရဖူးတယ္။ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ရွံဳ႕ခ်ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ Brand ေတြ အေနနဲ႔ အထည္ေတြ ကို ေစ်းႏႈန္း သက္သက္သာသာ နဲ႔ ဇြတ္အတင္း ေတာင္းဆိုတာေတြ မလုပ္ရဘူး။ သင့္ေတာ္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းေပးရမယ္။ ျပီးေတာ့ စက္ရံု အလုပ္သမားေတြ ကိုလည္း လုပ္နုိင္တဲ့ အတိုင္းအတာ အထိပဲ လုပ္ခိုင္းဖို႔ ။ အလြန္အကၽြံၾကီးခ်မွတ္မထားဖို႔ဆိုတာကိုလည္း အထည္မွာတဲ့ အခ်ိန္ စက္ရံုနဲ႔ Brand နဲ႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ကတည္းက ခ်မွတ္ထားရမယ္။ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ခံစားခြင့္ အလုပ္ခ်ိန္ ဒါေတြကို လည္း သင့္တင့္မွ်တေအာင္ ရွိဖို႔ Brand အေနနဲ႔ စက္ရံုနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ထားရမယ္။

(ေမး)=ထုတ္ျပန္ဖူးတဲ့ အစီရင္စီမွာ အေနာက္နုိင္ငံသားအ၀ယ္ကုမၸဏီေတြကျမန္မာနုိင္ငံကေန ေအာ္ဒါမွာယူမႈေတြ တစ္ဟုန္ ထိုး မ်ားျပား လာေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာနုိင္ငံက အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ကေတာ့ ျမန္မာနုိင္ငံရဲ႕ အခြန္ အေကာက္ေတြေၾကာင့္ ေအာ္ဒါ နည္းတယ္ေျပာတယ္။ အဲ့ႏွစ္ခုကဘယ္လိုျဖစ္လို႔ ကြာ ဟေနတာပါလဲ။

(ေျဖ)=ကၽြန္မတို႔ သုေတသန လုပ္ခဲ့ဖူးသေလာက္ ျပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္ ကေန အခုအခ်ိန္ထိ အထည္ခ်ဳပ္က႑မွာ ကိန္းဂဏန္းေတြ ပိုပိုျပီးေတာ့ တိုးလာတယ္ ဆိုတာကိုပဲေတြ႕ရတယ္။ နုိင္ငံျခားbrand ေတြကေန မွာယူမႈေတြ တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ပိုမ်ားလာတယ္။ ဒီေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈကလည္းပိုပိုျပီးေတာ့မ်ားလာတယ္။ Export ဆိုတာလည္း ပိုပိုျပီးေတာ့ မ်ားလာတာကိုေတြ႕ရတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ထုတ္လုပ္မႈက တက္သြားတာ ရွိမယ္။ မသိမသာေလးက်သြားတာရွိမယ္။ ျခံုျပီးေျပာရရင္ေတာ့ အထည္ခ်ဳပ္ က႑ တစ္ခုလံုးမွာ ေအာ္ဒါ မွာယူမႈ ထုတ္လုပ္မႈ တို႔ တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ တိုးတက္လာတာ ကိုေတြ႕ရတယ္။ ၂၀၁၄-၁၅ ဆို အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းကေန အခ်က္အလက္ေတြ ရထားတယ္။ ၂၀၂၄မွာ အထည္ခ်ုဳပ္က႑ကေန အလုပ္အကိုင္ အေရအတြက္ ၁.၅ သန္းထိ တိုးတက္လာ လိမ့္မယ္လို႔ သူတို႔ခန္႔မွန္းထားတယ္။

(ေမး)=လက္ရွိတစ္ရက္လုပ္ခ ၃၆၀၀ ကနည္းတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အခု ေခတ္ကာလအေျခအေနနဲ႔ အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္သားေတြ အတြက္ တစ္ရက္လုပ္ခ ဘယ္ေလာက္ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ SOMO အေနနဲ႔ ထင္ပါတယ္။

(ေျဖ)=ဒီသုေတသနကို လုပ္ဖုိ႔အတြက္ အလုပ္သမား ၄၀၃ ဦး ကိုအင္တာဗ်ဴး လုပ္ခဲ့တယ္။ ဒီထဲမွာအမ်ားစုေျပာၾကားခ်က္ကေတာ့ ဒီလက္ရွိ ၃၆၀၀ ဟာ သူတို႔အေနနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။ လံုး၀အဆင္မေျပဘူး လို႔ေျပာၾကတယ္။ သူတို႔အေနနဲ႔ ဒီလို လစာနဲ႔ မလံုေလာက္တဲ့ အတြက္ အခ်ိန္ပိုေတြ အမ်ားၾကီးလုပ္ရတယ္။ အေၾကြးေတြရွိတယ္။ ၀င္ေငြမလံုေလာက္တဲ့ အတြက္ အသံုး စရိတ္ေတြ ကိုေလ်ာ့ခ် ရတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ သမဂၢေတြ နဲ႔ေဆြးေႏြးၾကည့္တဲ့ အခါမွာလည္း လံုး၀ မလံုေလာက္ဘူး ဆိုတာေတြ႕ရတယ္။ SOMO အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီ ၃၆၀၀ ထက္ တိုးသင့္တယ္ ဆိုတာကို လိုက္လိုက္လွဲလွဲ ေထာက္ခံတယ္။ ဘယ္ေလာက္ရွိသင့္တယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ အတိအက် မေျပာနုိင္ပါဘူး။ Brand ေတြ အ၀ယ္ကုမၸဏီေတြရဲ႕လႊမ္းမိုးမႈ ကလည္း စက္ရံုေတြအေပၚမွာ အေတာ္ေလးမ်ားတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ အထည္တစ္ထည္ရဲ႕ေစ်းႏႈန္း ကိုဆံုးျဖတ္တာ Brand ကပဲံဆံုးျဖတ္တာ။ ဒါေၾကာင့့္ ဒီအနည္းဆံုး အခေၾကးေငြကို စဥ္းစားဆံုးျဖတ္တဲ့ အခါမွာ ဒီ Brand ေတြရဲ႕လႊမ္းမိုးမႈအားကို လည္းထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္တယ္။

(ေမး)=အလုပ္ရွင္ တစ္ေယာက္ျပိဳလဲရင္ လုပ္သားေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္လိမ့္မယ္ဆိုျပီး အစိုးရအေန နဲ႔စိုးရိမ္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လည္းတစ္ခုခု ဆိုရင္ ညွာတာ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ SOMO အေနနဲ႔ ဘယ္လို မွတ္ခ်က္ျပဳခ်င္ပါသလဲ။

(ေျဖ)=အလုပ္အကိုင္ကို ဖန္တီးေပးရမွာမွန္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အလုပ္သမားေတြ အတြက္ အက်ိဳးရွိေစဖို႔ ေကာင္းမြန္သင့္ေလ်ာ္တဲ့ လုပ္ခလစာ ရတဲ့အလုပ္အကိုင္ျဖစ္ဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ SOMO အေနနဲ႔ေတာ့ ဘယ္ကုမၸဏီကိုမွ ေဒ၀ါလီခံသြားရတာမ်ိဳး စီးပြားေရး ဆံုးရွံဳးသြားတာ မ်ိဳးမလိုခ်င္ဘူး။ သူတုိ႔ဘက္ကိုလည္း အဆင္ေျပေစခ်င္တယ္။ ဒီဘက္ကိုလည္း အဆင္ေျပေစခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္မ အေနနဲ႔ေတာ့ စီးပြားေရး ကၽြမ္းက်င္သူမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမဲံ့အၾကံျပဳရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ Brand နဲ႔ စက္ရံုအေန နဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာေဆြးေႏြးမႈ ရွိသင့္တယ္။ အထည္ေတြရဲ႕ေစ်းနႈန္းကို Brandကဆံုးျဖတ္တာ။ ဒီေတာ့ အထည္ေစ်းႏႈန္းကို ဘယ္ေလာက္၊ ျပီးေတာ့ အထည္ ထုတ္လုပ္ခ်ိန္ ကေန တင္ပို႔တဲ့အခ်ိန္အထိ အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္ေပးမလဲ။ အခ်ိန္လံုလံုေလာက္ေလာက္ရရင္ အလုပ္သမားေတြအေပၚမွာ ဖိအားမပိဘူး။ အခ်ိန္လံုလံုေလာက္ေလာက္ မရဘဲနဲ႔ အခ်ိန္ တစ္ပတ္ႏွစ္ပတ္အတြင္းမွာ အထည္ေပါင္းေသာင္းေပါင္းေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာ ကိုခ်ဳပ္ ခိုင္းရင္ အလုပ္သမားေတြမွာ ဖိအားလာပိတယ္။ ဒါေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာေဆြးေႏြးထားရမယ္။ ထိုက္သင့္တဲ့လုပ္ခလစာ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးေတြ ခိုင္မာေပးသင့္တယ္ဆိုတာကို brand က စက္ရံုကို ခိုင္ခို္င္မာမာရွင္းျပထားရမယ္။

(ေမး)=အလုပ္သမား ဥပေဒေတြ နဲ႔ပတ္သတ္ျပီး ေမးပါရေစ။ လႊတ္ေတာ္ ကေန အလုပ္သမား ဥပေဒေတြအားလံုးကို Review လုပ္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သတ္ျပီး NLD အစိုးရရဲ႕ အလုပ္သမား ဥပေဒေတြျပင္ ဆင္ေဆာင္ ရြက္ေနမႈေတြ အေပၚ ဘာမ်ားေ၀ဖန္လိုပါသလဲ။ ေကာင္းမြန္လား။ မေကာင္းမြန္ဘူးလား။ လိုအပ္ခ်က္ေတြေရာ ရွိတယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ မထင္ဘူးလား။

(ေျဖ)=ဥပေဒေတြ ျပန္လည္ သံုးသပ္တာေတြ ျပင္ဆင္တာေတြအေပၚ ေထာက္ခံၾကိဳဆိုပါတယ္။ နုိင္ငံထဲမွာဆိုရင္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖို႔ သံုးသပ္ဖို႔ လိုေနတဲ့ ဥပေဒေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ တစ္ခု သတိထားရမွာက တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ အလုပ္သမား ဥပေဒေတြက ခိုင္မာေကာင္းမြန္ သင့္သေလာက္ ခိုင္မာတာ မရွိေသးဘူး။ အဲ့အခ်က္ကို လည္း ပြင့္ပြင့္ လင္းလင္းေ၀ ဖန္ေထာက္ျပ မႈေတြျပဳလုပ္ သင့္တယ္။ နုိင္ငံတကာ နဲ႔ခ်ိန္ထိုးျပီးေတာ့ ျပည္တြင္းက အလုပ္သမားဥပေဒေတြ ကို ေကာင္းမြန္လာေအာင္ ျပင္ ဆင္ေဆာင္ရြက္ သင့္တယ္။

(ေမး)=ျမန္မာနုိင္ငံဟာဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္မႈ နည္းပါးတဲ့နုိင္ငံလို႔ ဆိုၾကတယ္။ အလားတူပဲ ။ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း နည္းပါးတယ္။ ဒီေတာ့ အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္သားက႑နဲ႔ပတ္သတ္ျပီး အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေအာင္ လက္ရွိ နုိင္ငံ့ အေနအထားနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ အတိုင္း အတာ ထိ ေဆာင္ရြက္နုိင္မလဲ။ ဘယ္လို ေဆာင္ရြက္နုိင္မလဲ။ အၾကံျပဳေပးပါဦး။

(ေျဖ)=SOMO အေနနဲ႔ သုေတသန လုပ္တယ္ ဆိုတာ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႕အခြင့္အေရး ရွဴေထာင့္ကေန ေထာက္ျပတာပါ။ အစီရင္ခံစာ ထဲမွာလည္းပါပါတယ္။ ေဖာက္သည္ေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာနုိင္ငံမွာ အထည္ေတြ လာမထုတ္လုပ္ခင္ မမွာခင္ ျမန္မာနုိင္ငံ မွာရွိတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး အေျခအေနတို႔ ၊ ေျမပဋိပကၡတို႔ အားလံုးကို ဒါေတြကို ၾကိဳတင္ေလ့လာ ဆန္းစစ္သင့္တယ္.။ ျပီးေတာ့ သူတို႔ source လုပ္မယ့္ စက္ရံုမွာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ အလုပ္သမား အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြရွိ/ မရွိ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ဖုိ႔ SOMO အေနနဲ႔ တိုက္တြန္းတာျဖစ္ပါတယ္။ brand ေတြ ေဖာက္သည္ေတြ အေနနဲ႔လည္း ပိုိျပီးတာ၀န္ယူမႈ တာ၀န္ခံမႈ ရွိလာမယ္ လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ျဖစ္ခ်င္ရာျဖစ္ ျပန္သြားမယ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲနဲ႔ေပါ့ေနာ္။

(ေမး)=SOMO ဟာ ဥေရာပမွာရွိတဲ့ အမွတ္တံဆိပ္ေတြ ၊ အထည္ကုမၸဏီေတြ ၊ လက္လီေရာင္းခ်သူေတြ ကို ျမန္မာနုိင္ငံ မွာျဖစ္ပြားေန တဲ့ လုပ္သား အခြင့္အေရး ခ်ိုဳးေဖာက္ခံရမႈ အပါအ၀င္ ျပႆနာေတြကို တာ၀န္ယူ ေျဖရွင္း ေပး ဖို႔ ေတာင္း ဆိုေနျပီလုိ႔ သိရပါတယ္။ အဲ့ကိစၥနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီး အေျခအေန ေျပာျပေပးပါဦး ၊ ရလာဒ္ တစ္ခုခုရရွိေနျပီလား။

(ေျဖ)= ဒီ report အၾကမ္းထြက္လာတုန္းက ဒါကို ေဖာက္သည္ ကုမၸဏီေတြကို ပို႔ခဲ့တယ္။ ဒီအေပၚမွာ တုန္႔႔ျပန္မႈ ဘယ္လိုလာလဲ ဆိုတာေစာင့္ခဲ့တယ္။ ဒီ စစ္တမ္းေကာက္ခဲ့တဲ့ စက္ရံု ၁၂ ရံုလံုးကို လည္း ျပန္ပို႔ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ စက္ရံု ၁၂ ရံုထဲမွာ တစ္ရံု ကပဲ ျပန္ျပီး တုန္႔ျပန္မႈလာတယ္။ က်န္တဲ့ ၁၁ ရံုကေတာ့ အခုထိတစ္စံု တစ္ရာ ျပန္ျပီး မတုန္႔ျပန္ေသးဘူး။ ျပန္လာတဲ့ တုန္႔ျပန္မႈ ထဲမွာ ဥပမာ H&M ဆြီဒင္က ဖက္ရွင္Brand ေပါ့ေနာ္။ျမန္မာျပည္မွာရံုးရွိတာၾကာျပီ။ ေနာက္တစ္ခုကၾကေတာ့ C&A ပါ။ C&A ကေတာ့ဥေရာပ Brand ပဲ ။ SOMO ရဲ႕ report ထဲမွာျမန္မာနုိင္ငံမွာ အထည္ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ brand ေတြ အေနနဲ႔ ရံုးဖြင့္ျပီးေတာ့ ျမန္မာနုိင္ငံ မွာျဖစ္ေနတဲ့ အေျခ အေနေတြ ကိုေသခ်ာေလ့လာသံုးသပ္သင့္တယ္လို႔ အၾကံျပဳထားတယ္။ C&A ကအဲ့ဒါကို လက္ခံျပီးေတာ့ အခုျမန္မာနုိင္ငံ မွာရံုးဖြင့္ ထားပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ဒီသံုးဖြဲ႕ကေန ထြက္လာတဲ့ Report ရဲ႕ တုန္႔ျပန္မႈ တစ္ခုေပါ့ေနာ္။ Brand ေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာနုိင္ငံကိုလာရင္ သူတို႔ ရဲ႕အထည္ အရည္အေသြးကိုပဲ ၾကည့္ၾကတာ မ်ားတယ္။ အလုပ္သမားေတြ ၾကံဳေနရတဲ့ အေျခအေနေတြကို ၾကည့္တာနည္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔အေနနဲ႔ျမန္မာနုိင္ငံ CSR Person တစ္ေယာက္ထားဖို႔ SOMO က report ထဲမွာအၾကံျပဳ ထားတယ္။

(ေမး)=ျမန္မာနုိင္ငံရဲ႕အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္သားေတြနဲ႔ပတ္သတ္ျပီး ေရွ႕ဆက္လုပ္သြားမယ့္ ကိစၥေတြရွိေသးရင္ေျပာျပေပးပါဦး။

(ေျဖ)=အလုပ္သမား အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈေတြရွိေနစဲပဲ ေျပာင္းလဲမႈေတြ သိပ္မေတြ႕ရေသးဘူး ဆိုတာကိုလက္ခံပါတယ္။ အခု ဥပေဒေတြကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေနတာေတြ ရွိပါတယ္။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ နဲ႔လည္းေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးရပါမယ္။ အလုပ္သမား သမဂၢေတြ ဆက္လက္ တည္ရွိေနဖို႔ အားေကာင္းေနဖို႔ လိုပါတယ္။ ဆက္လုပ္စရာေတြ ရွိပါတယ္ ။ ALR ၊LRDP နဲ႔ ၂၀၁၈ အကုန္ အထိ ေပါင္းျပီးေတာ့ ဆက္လုပ္သြားမွာေတြရွိတယ္။ အထည္ခ်ဳပ္ အလုပ္သမားေတြကို ေထာက္ပံ့တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဆက္လုပ္ သြားဖုိ႔ရွိ ပါတယ္။ အခု အစီရင္ခံစာကို အဂၤလိပ္လို ထုတ္ျပီး သြားျပီေပါ့ေနာ္။ ျမန္မာ လိုဘာသာျပန္ တာလဲ ျပီးေတာ့မယ္ ျပီးသြား လို႔ရွိ ရင္ေတာ့ ျပင္ဆင္ စရာေလးေတြ ျပင္ဆင္ျပီးလို႔ ရွိရင္ ျမန္မာလိုကိုလည္း ထုတ္မယ္။ သက္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူေတြ လက္ထဲကိုပို႔မယ္။ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ Brand ေတြ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာနုိင္ငံမွာ အထည္ လာထုတ္လုပ္မယ္ အထည္ေတြယူမယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ တာ၀န္ယူမႈ တာ၀န္ခံမႈရွိေအာင္လံွံဳ႔ေဆာ္သြားမယ္ ။

(ေမး)= ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္တာမ်ားရွိပါသလား။

(ေျဖ)=ျမန္မာနုိင္ငံက တစ္ျခားနုိင္ငံေတြထက္ အခေၾကးေငြမွာ အနည္းဆံုျဖစ္ေနမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေသခ်ာတယ္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ ကေတာ့ ၀င္လာမွာပဲ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ လုပ္ခလစာက အခ်ိဳသာဆံုးအနည္းဆံုးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း ေတြက ၀င္လာမစဲ တသဲသဲျဖစ္ေနမွာပဲ။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ကပဲ အက်ိဳးအျမတ္ရရွိသြားမယ္။ အလုပ္မရဘူးလားဆိုရင္ေတာ့ရမယ္။ ဒါေပမဲ့ မစို႔မပို႔ အခေၾကးေငြနဲ႔ ဘယ္လိုမွ အဆင္မေျပနုိင္ဘူး။။ ဒါေၾကာင့္ျမန္မာ အထည္ခ်ဳပ္ က႑အေနနဲ႔ အလုပ္အကိုင္ေတြ ကိုဖန္တီးတာ သက္သက္ မဟုတ္ဘဲ အလုပ္သမားေတြ အတြက္ေရရွည္ အက်ိဳးရွိမယ့္ မွ်တတဲ့ အခေၾကးေငြ ရရွိတဲ့ အလုပ္ မ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္။

ရဲလြင္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းသည္…။