ပဲခူးတုိင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္ၿမိဳ႕တြင္ ကိန္းဝပ္စံပယ္ေတာ္မူလ်က္ရွိသည့္ ေလးဆူဓာတ္ေပ်ာ္ေရႊဆံေတာ္ေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီး ”ဗုဒၶပူဇနိယပြဲေတာ္ ႏွင့္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ၿမိဳ႕တြင္း လွည့္လည္ အပူေဇာ္ခံပြဲ”ကို တန္ေဆာင္မုန္း လဆန္း ၈ ရက္မွ လျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ ၊ ႏုိဝင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔မွ ၂၄ရက္ေန႔ထိ ၁ဝ ရက္တုိင္စည္ကား သိုက္ၿမိဳက္စြာက်င္းပခဲ့ပါ သည္။
ေလးဆူဓာတ္ေပ်ာ္ ေရႊဆံေတာ္ ေစတီေတာ္ျမတ္၏ ၂၆ဝ၇ ႏွစ္ျပည့္ ဗုဒၶပူဇနိယပြဲေတာ္ႏွင့္အတူ သံုးႏွစ္ တစ္ႀကိမ္ ၿမိဳ႕တြင္းလွည့္လည္ပူေဇာ္ခံ သည့္ျမတ္စြယ္ေတာ္ပူေဇာ္ပြဲကို ၂ဝ. ၁၁.၂ဝ၁၈ ရက္ေန႔တြင္က်င္းပခဲ့သည္။
ေလးဆူဓာတ္ေပ်ာ္ေရႊဆံေတာ္ ေစတီေတာ္ျမတ္သည္ ေဂါတမျမတ္ စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ ျမတ္ဘုရား၏ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ႏွင့္အ ညီ တည္ထားခဲ့ေသာေစတီေတာ္ျမတ္ ျဖစ္သည္။
ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာ ေတာ္ေခတ္ဦးပိုင္း (သာသနာေတာ္ ပြင့္ဦးကာလ) ျဖစ္ေသာ မဟာသကၠ ရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလ ဆန္း ၁၃ ရက္၊ တနလၤာေန႔၊ BC ၅၈၉ မွစတင္တည္ထားေသာ ေစ တီေတာ္ျမတ္ႀကီးျဖစ္၏။ ဤဘဒၵ ကမၻာ၌ ပြင့္ေတာ္မူၾကကုန္ၿပီးျဖစ္ ေတာ္မူေသာ ကကုသန္ျမတ္စြာဘု ရား၏ ဒုကုဠ္ေတာ္၊ ေကာဏာဂံုျမတ္ စြာဘုရား၏ အံသကုိဠ္ေတာ္၊ ကႆပ ျမတ္စြာဘုရား၏ခါးပန္းေတာ္၊ ေဂါ တမျမတ္စြာဘုရား၏ ဆံေတာ္ေလး ဆူ၊ ေမြရွင္ေတာ္ရွစ္ဆူ၊ ဓမၼခဏ္နိသီ ႏုိင္အခင္းေတာ္ႏွင့္ အျခားဓာတ္ ေတာ္မ်ား ကိန္းဝပ္စံပယ္ေတာ္မူ လ်က္ရွိျခင္းေၾကာင့္ ”ေလးဆူ ဓာတ္ေပ်ာ္ ေရႊဆံေတာ္”ဟုၾကည္ ညိဳဖြယ္အစံုဘြဲ႕အမည္ဆက္ကပ္ ထားျခင္းျဖစ္၏။
ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ မ ဟာသကၠရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လ ျပည့္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ သတၱသတၱာ ဟကိုလြန္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ ဗာရာဏ သီျပည္၏ အနီး မိဂဒါဝုန္ေတာ၌ ပဥၥဝဂၢီငါးပါးတုိ႔အား တရားဦး ဓမၼစ ၾကာတရားကို ေဟာေတာ္မူသည္။ ထုိဗာရာဏသီျပည္၌ ပထမဦးဆံုး ဝါ ကပ္ေတာ္မူ၏။
ပထမဝါကြၽတ္ခ်ိန္တြင္ ေျခာက္ က်ိပ္ေသာရဟန္းတုိ႔ကို အရပ္ေဒသ ေျခာက္ဆယ္သို႔ ေစလႊတ္ေတာ္မူ၍ သာသနာျပဳေစသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ကပၸါသိကေတာအုပ္၌ ဘဒၵဝဂၢီမင္းသား သံုးက်ိပ္တုိ႔ကို ဧဟိဘိကၡဳရဟန္းမ်ား အျဖစ္ျဖင့္ ရဟန္းျပဳေပးၿပီး ထုိထုိ အရပ္ရပ္သို႔ ေစလႊတ္ေတာ္မူၿပီး တစ္ ပါးတည္း ဖလသမာပတ္ခ်မ္းသာျဖင့္ ေနေတာ္မူ၏။ ဖလသမာပတ္မွထ ေတာ္မူေသာအခါ သာသနာေတာ္၏ အနာဂတ္အေရးကို ဒိဗၺစကၡဳဥာဏ္ ေတာ္၊ အနာဂထံသဥာဏ္ေတာ္ တုိ႔ျဖင့္ ရႈၾကည့္ေတာ္မူ၏။ ျမတ္ဗုဒၶ၏သာသနာေတာ္သည္ မဇၥ်ိမေဒသတြင္ ႏွစ္ ၁၅ဝ မွ်သာတည္တံ့မည္ဟု ျမင္ေတာ္မူ၏ သီဟိုဠ္ကြၽန္း သ ေရေခတၱရာ၊ ေပါက္ကံစေသာအရပ္ တို႔၌ စည္ပင္ဝေျပာမည္ကို ျမင္ေတာ္ မူဆင္ျခင္ေတာ္မူမိသည္။
သို႔ပါ၍ ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ ေရွး ဦးစြာ တစ္ကိုယ္ေတာ္ထီးတည္း သီ ဟုိဠ္ကြၽန္းသို႔ ၾ<ြကေတာ္မူသည္။ ထုိမွ တစ္ဆင့္ ျပည္ၿမိဳ႕၏ အေနာက္ဘက္ ကမ္းရွိ ဖိုးဦးေတာင္ထိပ္သို႔ၾ<ြက ေရာက္ေတာ္မူသည္။ မဟာသကၠရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္၊ ျပာသိုလျပည့္ေန႔၊ ဘုရားျဖစ္သည္မွ ကိုးလေျမာက္ေသာ ေန႔ျဖစ္သည္။
ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ဖိုးဦး ေတာင္ထိပ္၌ သမၻဳလႅဘီလူးမင္း ဖန္ တီးစီမံထားသည့္ ဘံုကိုးဆင့္ရွိ ဗိ မာန္အတြင္းပတၱျမား ပလႅင္ထက္၌ သီတင္းသံုးေတာ္မူသည္။ သမၻဳလႅဘီ လူးမင္း၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္ႏွင့္ အဆင့္ ဆင့္ဖိတ္ၾကားမႈေၾကာင့္ ေထာင္ ေသာင္းမကမ်ားလွစြာေသာ နတ္န ဂါးတုိ႔အစုအဖြဲ႔လုိက္ ရႊင္လန္းဝမ္း ေျမာက္စြာျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရားကို လာေရာက္ဖူးေျမာ္ပူေဇာ္ၾက၏။ ထိုပူေဇာ္ပြဲသည္ထူးျခားဆန္းက်ယ္လွ ၿပီး လူသားတစ္ဦး တစ္ေယာက္မွ် ပါဝင္ဆင္ႏႊဲခြင့္မရလုိက္သည့္ သိ ၾကား၊ ျဗဟၼာ၊ နတ္၊ နဂါး၊ ဘီလူး အမ်ားတို႔၏ ဗုဒၶပူဇနိယပြဲေတာ္ႀကီး ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ သာသနာေတာ္ပြင့္ဦးကာလတြင္ ျမန္မာ့ေျမေပၚ၌ ပထမဆံုး ဗုဒၶသာ သနာ မွတ္တိုင္အခုိင္အမာ စိုက္ထူ ခဲ့ၾကသည့္ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ႀကီးပင္ ျဖစ္ေပ၏။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ပူ ေဇာ္ပြဲသို႔ေရာက္ရွိလာၾကသည့္မ်ား ျပားလွစြာေသာ သိၾကား၊ ျဗဟၼာ၊ နတ္၊ နဂါး၊ ဘီလူးမင္းအေပါင္းတို႔အား ဒါနကထာ၊ သီလကထာ ၊မဂၢကထာ စေသာ တရားေတာ္မ်ားကို အစဥ္ အတိုင္းေဟာၾကားေတာ္မူသည္။ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္ကို နာ ၾကားၾကရသျဖင့္ ဘီလူးငါးဦး တို႔ ေသာတာပန္တည္၍ က်န္အခ်ိဳ႕ သ ရဏဂံုတည္၍ အခ်ိဳ႕ပဥၥသီလတည္ ၿမဲၾကကုန္သည္။ ဘုရားရွင္အားဖူး ေတြ႔ရ၍ သရဏဂံုပဥၥသီလတည္ခဲ့ ေသာ ဧရာပတၱနဂါးမင္းသည္ လူအ သြင္ဖန္ဆင္းလ်က္ ဘီလူးပရိသတ္၊ နဂါးပရိသတ္၊ နတ္အေပါင္းတုိ႔ အလယ္မွထ၍ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ကို ထိျခင္းငါးပါးျဖင့္ ႐ိုေသစြာရွိခုိး လ်က္ ျမတ္စြာဘုရားကိုယ္စား အစဥ္ ကိုးကြယ္ပူေဇာ္ရာ တစ္စံုတစ္ခုကို ေပးသနားရန္ ေလွ်ာက္ထားသည္။
ထုိအခါျမတ္စြာဘုရားသည္ ေခါင္းေတာ္ျမတ္ကို လက္ေတာ္ျဖင့္ သံုးသပ္ရာ ကပ္ၿငိပါလာေသာ ဆံ ေတာ္ေလးဆူကို ဧရာပတၱနဂါးမင္း အား ေပးသနားေတာ္မူသည္။ သမၻဳလႅဘီလူးမင္းအစရွိေသာ ဘီလူး မင္းေလးဦးတုိ႔သည္ ပူေဇာ္ကုိးကြယ္ရန္ေတာင္းပန္ၾကျပန္သည္။ ျမတ္စြာ ဘုရားသည္ သမၻဳလႅဘီလူးမင္းအား မ်က္ခံုးေတာ္ႏွစ္သြယ္ အလယ္ဗဟို တည့္တည့္၌ ရွိေသာ ေမြရွင္ေတာ္ရွစ္ ေခ်ာင္းမွ ႏွစ္ေခ်ာင္းေသာ ေမြရွင္ ေတာ္ႏွင့္ အတူခ်က္ေတာ္မွ ”သုပုပၸိက”ေမြရွင္ေတာ္ႏွစ္ေခ်ာင္းကို ေပးသ နားေတာ္မူ၏။
ထုိ႔ေနာက္ ေဝသာမိတၱဘီလူး မင္းအား ”ဥေသွ်ာင္ေမြရွင္ေတာ္ႏွစ္ ဆူ ”၊ ဣဒၶိမႏၱဘီလူးမင္းအား လက္ဝဲ လက္ယာလက္စံုေတာ္ ႏွစ္ဖက္မွ လူ တို႔မ်က္စိျဖင့္ ျမင္ႏုိင္စြမ္းမရွိ အလြန္ ေသးငယ္သိမ္ေမြ႔ေသာ ”သာရစိေႏၲ ေမြရွင္ေတာ္”ႏွစ္ေခ်ာင္း၊ ေဝဠဳကႏၲ ဘီလူးမင္းအား လက္ဝဲလက္ယာ ေျခဖမိုးေတာ္ႏွစ္ဖက္မွ အလြန္သိမ္ ေမြ႔ေသာ”မာရသဂၤေမြရွင္ေတာ္ ႏွစ္ေခ်ာင္း” စသည္ျဖင့္ အပ္ႏွင္းေပး သနားေတာ္မူသည္။
နဂါး၊ ဘီလူး ငါးဦးတုိ႔သည္ ပူ ေဇာ္ခြင့္ ရရွိေသာ ဆံေတာ္ေမြ ေတာ္ကို ေစတီတည္ထားကိိုးကြယ္ ရန္ ေလွ်ာက္ထားၾကရာ သံုးလူ႔ထြဋ္ ထား ျမတ္စြာဘုရားသည္ ”သာသနာ ၅ဝဝဝ တည္ၿမဲရာျဖစ္ ေသာ ႏွလံုး ေမြ႔ေလ်ာ္ဖြယ္ျဖစ္ေသာ” သုဒႆ ဂီရိ” အမည္ရွိေတာင္ေတာ္ ျမတ္ သည္ ေရွးေနာင္ေတာ္မ်ား ျဖစ္ေသာ ကကုသန္ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ဒုကုဋ္ ေတာ္၊ ေကာဏဂံုျမတ္စြာဘုရား ရွင္ ၏ အံသကိုဋ္သကၤန္းေတာ္၊ ကႆပ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ေတာ္ ခါးပန္း ေတာ္၊ ကိန္းဝပ္ဌာပနာေတာ္မူရာ ဌာနျဖစ္သည့္ ျပင္ ဗုဒၶျမတ္စြာႏုစဥ္ အခါ ဟသၤာမင္း၊ ဖြတ္မင္း၊ ၾကက္ မင္း၊ ယုန္မင္းျဖစ္စဥ္က မွီတင္းေနထုိင္ခဲ့ဖူးေသာေတာင္ေတာ္ ျမတ္ျဖစ္ ၍ ယင္းေတာင္ေတာ္၌ ခ်ီးျမႇင့္ေပး သနားထားေသာ ဆံေတာ္ေလးဆူ ေမြေတာ္ရွစ္ဆူတို႔ႏွင့္တကြ ေရွး ေနာင္ေတာ္ဘုရားမ်ား၏ ဌာပနာ ေတာ္မ်ားကို လည္း ဌာပနာျပဳ၍ တစ္ဆူတည္းေသာေစတီေတာ္ကို တစ္ေပါင္းတည္း တည္ထားရန္ မိန္႔ ၾကားေတာ္မူသည္။
ထုိ႔ျပင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ယင္းေန႔မွစ၍ ၅၉ ရက္ၾကာလွ်င္ အဇၨိက၊ ဘလႅကကုန္သည္ ညီေနာင္ တုိ႔ေရာက္ရွိလာမည္ျဖစ္၍ ဆံေတာ္ ေမြေတာ္မ်ားကို အပ္ႏွင္း၍ တုိင္ပင္ ကာ ျမတ္စြာဘုရား ျခေသၤ့မင္းျဖစ္ စဥ္ကေနခဲ့ဖူးေသာ ဖုိးဦးေတာင္ ထိပ္၌ ေစတီတည္ထားရန္ သာသ နာေတာ္အဓြန္႔ရွည္ေရးကိုရည္ ေရာ္ ၍ ဗ်ာဒိတ္စကား မိန္႔ၾကားေတာ္ မူသည္။
ဗုဒၶေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားကိုယ္ ေတာ္တုိင္ မိန္႔မွာ ဗ်ာဒိတ္ေပးသည့္ အစီအမံမ်ားႏွင့္အညီ ေရႊဆံေတာ္ ေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို ကုန္သည္ ညီေနာင္၊ နဂါး၊ ဘီလူးမင္းတုိ႔သည္ ဗိသုကာမွဴး သိၾကားမင္းႏွင့္ အတူ ”စပါးစုပုံသဏၭာန္ရွိ ေလးဆူဓာတ္ ေပ်ာ္ ေရႊဆံေတာ္ေစတီ” ေတာ္ ျမတ္ကို ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေခတ္ဦး ပိုင္း မဟာသကၠရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း ၁၃ ရက္၊ တနလၤာ ေန႔၊ ဘီစီ ၅၈၉ တြင္ ဓာတ္ေတာ္တုိက္ ႏွင့္ တကြ အစျပဳ၍ေစတီတည္ ေဆာက္ၾကသည္။မဟာသကၠရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလျပည့္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ ၂ ခ်က္တီး အခ်ိန္တြင္ ေလးဆူဓာတ္ေပ်ာ္ ေရႊဆံေတာ္ ေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးသည္ ျမန္မာ ေျမေပၚတြင္ ငြားငြားစြင့္စြင့္ တင့္ တယ္သပၸာယ္စြာ ကိန္းဝပ္စံပါယ္ ေတာ္မူေပးသည္။ ဗုဒၶသာသနာ ပြင့္ဦးကာလ သာသနာ့သမိုင္းမွတ္ တိုင္ကို အခုိင္အမာ စတင္စိုက္ထူခဲ့ ျခင္းလည္း ျဖစ္ေပသည္။
ေလးဆူဓာတ္ေပ်ာ္ ေရႊဆံေတာ္ ေစတီေတာ္ျမတ္၏ စြယ္ေတာ္တုိက္ စိန္ေစတီေတာ္တြင္ ကိန္းဝပ္ေတာ္မူ လ်က္ရွိေသာ ျမတ္စြယ္ေတာ္သည္ သီဟိုဠ္ကြၽန္း (သီရိလကၤာႏုိင္ငံ)ရွိ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ စြယ္ေတာ္အစစ္ႏွင့္ လံုးရပ္သဏၭာန္ ေရာင္လွ်ံအဆင္း တူညီမွ်လွေသာ စြယ္ေတာ္ပြားျဖစ္ သည္။ သီဟုိဠ္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ”ဘဒၵႏၲဥပတိႆ” သည္ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္၏ စြယ္ေတာ္အစစ္ႏွင့္ ရက္ေပါင္း ၄ဝ တိတိ အတူတကြ ကိန္းဝပ္စံပယ္ေစၿပီးလွ်င္ စြယ္ေတာ္ ပြားကို ေရႊၾကဳတ္၊ ေငြၾကဳတ္၊ စႏၵကူး ၾကဳတ္ စသည့္ၾကဳတ္သံုးခုတြင္ ထည့္ သြင္း၍ ပင့္ေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၆၁ ခုႏွစ္ တြင္ ျပည္ၿမိဳ႕ ပြင့္လွသိမ္ကုန္းစာ သင္ေက်ာင္းတုိက္ ဒုတိယေျမာက္ ပဓာနနာယက ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ”ဘဒၵႏၲနာရဒ”သည္ တပည့္ဒါယ ကာမ်ားႏွင့္ သီဟုိဠ္ကြၽန္း(သီရိ လကၤာႏုိင္ငံ) ကႏၵီၿမိဳ႕တြင္ ကိန္းဝပ္စံ ပယ္လ်က္ရွိေသာ ဗုဒၶျမတ္စြယ္ ေတာ္ကို ဖူးေျမာ္ရန္ၾ<ြကေရာက္ေတာ္ မူသည္။
ဆရာေတာ္သည္ ျမတ္စြယ္ ေတာ္ကို ဖူးေျမာ္ရသည့္ အခါ ျမန္မာ ျပည္ရွိ ရဟန္းရွင္ျပည္သူအမ်ား အားလံုး ဖူးေျမာ္ၾကည္ညိဳသဒၶါပြား မ်ားေစလုိသည့္ စိတ္ဆႏၵျပင္းျပလွ စြာျဖစ္ေပၚလာ၏။
ထုိေၾကာင့္ စြယ္ေတာ္ျမတ္ ကိန္းဝပ္ရာဌာန၌ သီတင္းသံုးေန ေတာ္မူေသာ”ဘဒၵႏၲဥပတိႆ” ဘြဲ႔ ေတာ္ခံသီဟုိဠ္ဘုန္းေတာ္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႔ဆံု၍ ျမန္မာျပည္ရွိရဟန္းရွင္ လူျပည္သူအမ်ားကုိးကြယ္ပူေဇာ္ႏုိင္ရန္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္၏ ဓာတ္ျမတ္အ စစ္ျမတ္စြယ္ေတာ္ႏွင့္ သဏၭာန္အ ဆင္းတူညီမွ်ေသာ စြယ္ေတာ္ပြား တစ္ဆူကို ပင့္ေဆာင္ခြင့္ရရွိရန္လုိ အပ္သလုိ စီမံေဆာင္ရြက္ထားပါရန္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့သည္။သို႔ေၾကာင့္ သီ ဟိုဠ္ဘုန္းေတာ္ႀကီး၏စီမံေဆာင္ရြက္ မႈေၾကာင့္ ျပည္ၿမိဳ႕ျမတ္စြယ္ေတာ္ သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ပထမဆံုးၾကြ ေရာက္ေတာ္မူသည့္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ အျဖစ္ ဖူးေတြ႔ေနၾကရျခင္းျဖစ္သည္။
ဤသို႔လွ်င္ ျမတ္စြာဘုရားသက္ ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္က ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ႏွင့္ အညီတည္ထားခဲ့ေသာ ျပည္ၿမိဳ႕ ၏က်က္သေရေဆာင္ ”ေလးဆူ ဓာတ္ေပ်ာ္ ေရႊဆံေတာ္ေစတီေတာ္ ျမတ္ႀကီး”ႏွင့္အတူ ႏွစ္တစ္ရာေက်ာ္ စံပယ္ေတာ္မူလ်က္ရွိေသာ ”စြယ္ ေတာ္ျမတ္”တုိ႔သည္ေခတ္အဆက္ ဆက္ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔ ေစတနာ သဒၶါၾကည္လင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ ေရွာက္ခဲ့သည္ေၾကာင့္ ယေန႔တုိင္ ဖူးေျမာ္ခြင့္ရရွိေနၾကရသည္မွာ ဗုဒၶ ဘာသာဝင္တုိင္း ဂုဏ္ယူဝမ္းေျမာက္ ဖြယ္ျဖစ္ ေပသည္။ ကမၻာတည္သေရြ႕ တည္တံ့ေအာင္လည္း ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းၾကရမည္ ျဖစ္ေပသည္။
ျမတ္မင္းလႈိင္
က်မ္းကိုး – ေက်ာ္ဒင္ဟန္ (B.A.Dip Ed)၏ျပည္ၿမိဳ႕ေလးဆူ ဓာတ္ေပ်ာ္ ေရႊဆံေတာ္ေစတီေတာ္ ျမတ္ႀကီး သမိုင္းသစ္