အိန္ဒိယတွင် လေထုညစ်ညမ်းမှုကြောင့်လူ့သက်တမ်း ၁၀ နှစ်ဆုတ်ယုတ်သွားနိုင်ကြောင်းတွေ့ရှိ
ကမ္ဘာ့လေထုညစ်ညမ်းမှုအများဆုံး မြို့များတွင်လူ့သက်တမ်းကို ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုစာနီးပါးလျော့ကျစေနိုင်ကြောင်း အမေရိကန်သုတေသနအဖွဲ့က ဆိုသည်။
လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကမ္ဘာ့လေထုညစ်ညမ်းမှုအများဆုံး မြို့များထဲတွင်ပါဝင်သော အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏မြို့တော်တွင် လောင်စာဆီအသုံးပြုမှုများခြင်းကြောင့် လေထုညစ်ညမ်းမှုကိုအများဆုံးဖြစ်ပေါ်စေကာ လူတို့၏သက်တမ်း ၁၀ နှစ်ခန့်လျော့ကျစေနိုင်ကြောင်းသိရှိရသည်။
အင်္ဂါနေ့ကထုတ်ပြန်သော ချီကာဂိုမြို့ရှိစွမ်းအင်မူဝါဒအဖွဲ့၏ထုတ်ပြန်ချက်တွင် PM 2.5 pollution ဟုအမည်ပေးထားသော လေထုညစ်ညမ်းမှု၏ နောက်ဆက်တွဲကြောင့် နောင်ရှစ်နှစ်အတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ အူတာပရာဒက်ရှ်ပြည်နယ် နှင့် ဘီဟာပြည်နယ်များရှိ လူပေါင်းသန်း ၃၀၀ ခန့်သည် အဆုတ်နှင့်နှလုံးရောဂါများခံစားရနိုင်ကြောင်းပါရှိသည်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ စံနှုန်းများနှင့် ကိုက်ညီပါက တောင်အာရှတစ်ဝှမ်းတွင် လူတစ်ဦးသည် ပျမ်းမျှအသက်ထက်ငါးနှစ်ခန့် ပိုရှည်နိုင်သည်ဟု EPIC မှ ထုတ်ပြန်သည့် လေထုအရည်အသွေးညွှန်းကိန်း(AQLI) အရ သိရသည်။( AQLI – Air Quality Life Index)
လေထုညစ်ညမ်းမှုများကြောင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် လူ့သက်တမ်းနှစ်နှစ်ထက်ပို၍တိုစေကြောင်းလည်း AQLI တွင်ပြသထားသည်။
PM 2.5 လေထုညစ်ညမ်းမှု ဆိုသည်မှာ လေထုထဲတွင်ပါဝင်သည့် အမှုန်လေးများသည် ပျမ်းမျှပမာဏ လူ့ဆံပင်အချင်း၏ ၂.၅ မိုက်ခရွန်(သို့)ထိုထက်အနည်းငယ်ပိုသေးကာ ထိုအမှုန်လေးများအဆုတ်အတွင်းသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ပြီး သွေးလမ်းကြောင်းထဲရောက်ရှိသွားပါက ကင်ဆာရောဂါဖြစ်စေနိုင်သဖြင့် ၂၀၁၃ ခုနှစ်က ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂမှ ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သောအရာအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။(micron – တစ်မီတာ၏ တစ်သန်းပုံတစ်ပုံ)
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ညွှန်ကြားချက်အရ ၂၄ နာရီအတွက် PM2.5 သိပ်သည်းဆသည် တစ်ကုဗမီတာလျှင် ၁၅ မိုက်ခရွန်ဂရမ်ထက်မကျော်လွန်သင့်ကြောင်းသိရှိရသည်
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ သည် ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လေထုအရည်အသွေး လမ်းညွှန်မှုကို ချမှတ်ပြီးနောက် ပထမဆုံးသောပြောင်းလဲမှုအနေဖြင့် အဆိုပါစံနှုန်းများကိုမနှစ်ကစ၍တင်းကျပ်ခဲ့သည်။
“လေကောင်းလေသန့်သည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ လူများ၏သက်တမ်းကိုရှည်စေသည်” ဟု သုတေသနကို ဦးဆောင်သူ Crista Hasenkopf နှင့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များက AQLI အစီရင်ခံစာတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ WHO ၏ လမ်းညွှန်ချက်များနှင့်အညီကမ္ဘာ့လေထုညစ်ညမ်းမှုကို အပြီးတိုင်လျှော့ချနိုင်ပါက လူတစ်ဦး၏ပျမ်းမျှသက်တမ်းတွင် ၂.၂ နှစ် တိုးလာမည် ဖြစ်သည်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ သတ်မှတ်ချက်ထက်ကျော်လွန်ပြီးညစ်ညမ်းမူရှိရာတွင် အာရှဒေသလည်းအပါအဝင်ဖြစ်သည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့သတ်မှတ်ချက်ထက် ဆယ့်ငါးဆ၊အိန္ဒိယတွင် ဆယ်ဆ၊နီပေါနှင့်ပါကစ္စတန်တွင် ကိုးဆဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
အံ့ဩစရာကောင်းသည်မှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွက်ရရှိသောဒေတာများအရ ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း စက်ရုံအလုပ်ရုံများရပ်နားထား၍ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ထုတ်လွှတ်မှုများ လျော့ကျလာခဲ့သော်လည်း PM 2.5 ညစ်ညမ်းမှုပမာဏ သိသိသာသာလျော့ကျပြောင်းလဲသွားမှုမရှိခြင်းပင်ဖြစ်သည်။
လေထုညစ်ညမ်းမှုမှာမလျော့ကျသည့်အပြင် တောင်အာရှ၌ ကပ်ရောဂါ၏ပထမနှစ်တွင် ပို၍ပင်မြင့်တက်လာသည်ဟု မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြသည်။
Source – Aljerzeera
