ႏွလံုးသားထဲက ေပၚၿပဴလာ

ဂ်ာနယ္ဟူသည္ သတင္းစာႏွင့္ တစ္အူထံု႔ဆင္းျဖစ္၊ ဆက္စပ္ေနသည္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားေပၚေပါက္ေသာ သတင္းမ်ားကို မူတည္၍ ထင္ျမင္ ခ်က္ ေဝဖန္ခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပေလ့ ရွိသည္။ သတင္းစာမ်ားကဲ့သို႔ပင္ အေရးႀကီးသတင္းမ်ားကို မွတ္တမ္း တင္ ေဖာ္ျပၾကသည္။

ဂ်ာနယ္ဟူေသာ အဂၤလိပ္ဘာ သာစကားလံုးသည္ ဒိုင္ယာနယ္ (Diurnal) ဟူေသာ လက္တင္ဘာ သာမွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ခ်ိမ္းဘားအဘိဓာန္တြင္ ”တစ္ေန႔တာ ျဖစ္ရပ္မ်ားကို စုေပါင္းထုတ္ေဝေသာ စာေစာင္”ဟူ၍ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထား သည္ကို ေတြ႕ရေပမည္။ ဒိုင္ယာရီဟူ သည့္စကားလံုးသည္လည္း လက္ တင္ဘာသာမွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္ သည္။ ဒိုင္ယာရီႏွင့္ ဒိုင္ယာနယ္ႏွစ္ ခုစလံုးသည္

ေန႔စဥ္မွတ္တမ္းပင္ျဖစ္ သည္။ ေခတ္ကာလေရြ႕လ်ားလာကာ ဒိုင္ယာရီႏွင့္ ဒိုင္ယာနယ္မွ ဒိုင္ယာရီ ႏွင့္ ဂ်ာနယ္ဟူ၍ ျဖစ္လာသည္။

ဂ်ာနယ္ကို ရက္သတၱတစ္ပတ္ တစ္ႀကိမ္ထုတ္ စာေစာင္ဟူ၍ သတ္ မွတ္ၾကသည္။ ထုတ္ေဝသည့္ လုပ္ ငန္းအေျခအေနအရ ႏွစ္ပတ္တစ္ ႀကိမ္၊ တစ္လတစ္ႀကိမ္ ထုတ္ေဝၾက ခဲ့၊ ထုတ္ေဝၾကဆဲလည္း ရွိသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ဟံသာဝတီ သတင္းစာသည္ အေစာဆံုးဂ်ာနယ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ စတင္ထုတ္ ေဝစဥ္က ဟံသာဝတီသတင္းစာဟု ျမန္မာဘာသာျဖင့္ အမည္တပ္ခဲ့ၿပီး အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ‘ဟံသာဝတီ အ ပတ္စဥ္ရီဗ်ဴး’ (Hanthawaddy Weekly Review) ဟု အမည္တပ္ ခဲ့သည္။ တစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္ထုတ္ျဖစ္ သည့္အျပင္ ေရးသားတင္ဆက္ေဖာ္ ျပမႈမ်ားသည္ ဂ်ာနယ္သေဘာပင္ျဖစ္ ခဲ့သည္။

၁၉ဝ၆ ခုႏွစ္ထုတ္ စီးပြားေရး စံုစမ္းေရးဂ်ာနယ္ႏွင့္ ၁၉ဝ၈ ခုႏွစ္ ထုတ္ ဓမၼေဒသနာတရား သတင္း စာတို႔သည္ အေစာဆံုးထုတ္ဂ်ာနယ္ မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ႏုိင္ဖြယ္ရွိသည္။ တရားသတင္းစာမွာ သတင္းစာဟူ၍ အမည္တပ္ထားေသာ္လည္း ဘာသာ ေရးေဆာင္းပါးမ်ား သက္သက္သာ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ၁၉၁ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုေတသနအသင္းသည္ ‘ျမန္မာသုေတသနဂ်ာနယ္’ႏွင့္ ၁၉၁ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ သူရိယသတင္း စာတုိက္သည္လည္း သူရိယ ‘သူရိ ယအပတ္စဥ္’ ထုတ္ေဝခဲ့သည္ဟူ၍ မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရ သည္။

ဝတၳဳ၊ ေဆာင္းပါး၊ ကဗ်ာ၊ သ တင္း၊ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ေဝေဝ ဆာဆာေဖာ္ျပၿပီး ဂ်ာနယ္ဟူ၍ ပီပီ သသေပၚလာေသာ အခ်ိန္သည္ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္သည္ဟုဆုိ၏။ ဆရာႀကီး ေရႊဥေဒါင္းႏွင့္ သူရိယ် အယ္ဒီတာအဖဲြ႕ဝင္မ်ားသည္ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၁ ရက္ စေနေန႔ တြင္ ‘ျမန္မာဗ်ဴဟာဂ်ာနယ္’ကို စတင္ ထုတ္ေဝခဲ့ၾကသည္။ သတင္းေဝဖန္ ခ်က္၊ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေဝေဝ ဆာဆာထုတ္ေဝခဲ့ေသာေၾကာင့္ လူ ႀကိဳက္မ်ားခဲ့သည္။ ဝံသာႏုလႈပ္ရွား မႈ၊ အမ်ဳိးသားေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ျမႇဳပ္ႏွံပါဝင္ခဲ့ေသာ ဆရာႀကီးသခင္ ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းသည္ ပါဝင္ေရးသား ခဲ့ျခင္း၊ ေရႊတေလး အမည္ခံ ဦးဘက ေလး၏ ကာတြန္းမ်ား ထိမိျခင္းတို႔ ေၾကာင့္လည္း လူႀကိဳက္မ်ားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သက္တမ္း ေျခာက္ႏွစ္ခန္႔သာ ရွည္ၾကာခဲ့သည္။

ျမန္မာဗ်ဴဟာထြက္လာၿပီး ေနာက္ ေရွ႕ဆင့္ေနာက္ဆင့္ပင္ ဂ်ာ နယ္မ်ား ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ ၁၉၂ဝျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉၃ဝ ျပည့္ ႏွစ္တစ္ဝုိက္ တြင္ ဂ်ာနယ္မ်ားစြာ ထုတ္ေဝခဲ့ၾက သည္။ ထိုဂ်ာနယ္မ်ား သည္ အမ်ားစုမွာ အမ်ဳိးသား ေရးလႈပ္ရွားမႈႏွင့္ ထြက္ေပၚ လာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ဟုပၸ႐ူးေတာင္ ညိဳမွ၊ ဝံသာႏု လႈပ္ရွား မႈ၊ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႔က်င္ေရးတုိ႔ သည္ ထုိဂ်ာနယ္မ်ား တြင္ အရိပ္ ထင္ေနရာ ယူခဲ့သည္။ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္မွ ဒုတိယကမၻာစစ္ ျဖစ္သည့္ အခ်ိန္ ၾကားတြင္လည္း ေခတ္အေျခ အေန ကို မီးေမာင္းထိုး ျပသည့္ ဂ်ာနယ္သစ္ မ်ား ထြက္ေပၚ လာခဲ့ေသးသည္။ ထုိဂ်ာနယ္မ်ား အနက္’ဂ်ာနယ္ ေက်ာ္’ႏွင့္ ‘စေနနဂါး နီ’ဂ်ာနယ္ ႏွစ္ေစာင္ သည္ ႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ ျပည္သူတို႔ ေရွ႕မွမားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္ ခဲ့ၾကၿပီး ဦး ေဆာင္ စည္း႐ုံးတိုက္ပြဲ ဝင္ခဲ့ၾကျခင္း ေၾကာင့္ လူႀကိဳက္မ်ား၍ ၾသဇာရွိ ေသာ ဂ်ာနယ္မ်ားျဖစ္ခဲ့သည္။ အလားတူပင္ ‘ဘားမားဂ်ာနယ္’ သည္လည္းထက္ျမက္၍ လူႀကိဳက္ မ်ားခဲ့သည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ဂ်ပန္ ေခတ္တြင္ ဂ်ာနယ္မ်ား ထုတ္ေဝမႈ ရပ္ဆိုင္းၾကကုန္သည္။ ဒုတိယကမၻာ စစ္ၿပီးေနာက္တြင္ ဂ်ာနယ္မ်ား ျပန္ လည္ထြက္ေပၚလာၾကျပန္သည္။ မႏၲ ေလးတြင္ ‘လူထုဂ်ာနယ္’၊ ရန္ကုန္ တြင္ ‘ဂ်ာနယ္ေက်ာ္’၊ ‘တိုးတက္ေရး’၊ ‘ဒီးဒုတ္’၊ ‘ျပည္သူ႔အာဏာ’၊ ‘ေနသူ ရိန္’၊ ‘ဇဝန’၊ ‘တိုင္းရင္းသူဂ်ာနယ္’၊ ‘ဂြဂ်ာနယ္’၊ ‘ယုဝတီဂ်ာနယ္’၊ ‘ဝိသာ ခါ’၊ ‘အမိျမန္မာဂ်ာနယ္’မ်ားျဖစ္ ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရေပမည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာျပည္သူတစ္ရပ္ လံုးသည္ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရး၊ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး၊ ႏုိင္ငံလြတ္လပ္ ေရးရရွိေရးအတြက္ လူထုအံုၾကြမႈ အဟုန္ႀကီးမားေနခ်ိန္ျဖစ္၍ ထုိဂ်ာ နယ္အေပါင္းတုိ႔သည္လည္း ျပည္သူ ႏွင့္အတူ ရပ္တည္ခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႕ ရေပမည္။

လြတ္လပ္ေရးရၿပီးသည့္ေနာက္ ဂ်ာနယ္မ်ားစြာ ထုတ္ေဝခဲ့ၾကသည္။ ပုဂၢလိကမ်ားက ထုတ္ေဝသည္မ်ား ရွိသလို ဌာနဆုိင္ရာမ်ားက ထုတ္ ေဝၾကသည္လည္း ရွိခဲ့သည္။ ထုတ္ ေဝသူတို႔၏ အားသန္ရာ သန္ရာ က႑ကို ဦးစားေပးၿပီး ႏုိင္ငံေရး သတင္းဂ်ာနယ္၊ အားကစားသတင္း ဂ်ာနယ္၊ လုပ္သားဂ်ာနယ္၊ ေတာင္ သူလယ္သမားဂ်ာနယ္၊ လူငယ္ဂ်ာ နယ္၊ စီးပြားေရးဂ်ာနယ္၊ စာေပအႏု ပညာဂ်ာနယ္စသည္ျဖင့္ လုိင္းအမ်ဳိး မ်ဳိး ထုတ္ေဝလာခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ ဂ်ာနယ္သက္တမ္းသည္ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္မွ စတင္ေရတြက္က ႏွစ္ေပါင္း ၁၂၁ ေက်ာ္ခန္႔ရွိခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ယင္းကာလတြင္ ထင္ရွားေသာ လူ ႀကိဳက္မ်ား ၾသဇာရွိေသာ ဂ်ာနယ္မ်ား စြာ ေပၚထြက္ခဲ့ေသာ္လည္း ေခတ္ အေျခအေနႏွင့္တကြ အေၾကာင္း ေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ သက္တမ္းရွည္ ေသာ ဂ်ာနယ္မ်ားကား ရွားလွၿပီး ျပဳတ္ခ်ည္၊ ပ်က္ခ်ည္၊ ျမဳပ္ခ်ည္၊ ေပၚ ခ်ည္ႏွင့္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။

ဤသို႔ ျမဳပ္ခ်ည္ ေပၚခ်ည္ ဂ်ာ နယ္ေလာက၏ ႏွစ္ (၁ဝဝ) ျပည့္ခ်ိန္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ (၁၈၉၇ မွ ၁၉၉၇ အ ထိ)၊ ဇြန္လ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္ စာေပ အႏုပညာစစ္ဂ်ာနယ္အျဖစ္ ‘ေပၚျပဴ လာစာေပအႏုပညာဂ်ာနယ္’ ေပၚ ထြက္လာခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ပုဂၢလိက အပတ္စဥ္ဂ်ာနယ္ဟူ၍ ‘ျပည္ျမန္မာ’တစ္ေစာင္တည္း ရွိေန သည္။

ေပၚျပဴလာဂ်ာနယ္ကို ဝတၳဳ၊ ကဗ်ာဘက္စံုထူးခြၽန္သည့္ ‘ဆရာ ေအာင္ျပည့္’၊ ကဗ်ာဆန္ဆန္ အႏု အလွမ်ားႏွင့္ လူထုအၾကား ေရပန္း စားေနေသာ သီခ်င္းေရးသူ ‘ဆရာျမ သန္းစံ’၊ စာေပအသိုင္းအဝိုင္းတြင္ ႏွစ္ ၂ဝ ခန္႔က်င္လည္ကာ ထဲထဲဝင္ ဝင္ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ရွိေသာ ‘ဆရာဟိန္း လတ္’တို႔ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ဖဲြ႕စည္းခဲ့ သည္။ ထုတ္ေဝသူကိုယ္တုိင္ကလည္း စာေပႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုးကာ ကိုယ္တုိင္ ဘက္ေပါင္းစံုမွ ပါဝင္သည့္ ‘ဆရာမ ေငြေသာ္တာ’ျဖစ္သည္။

ဤသို႔ မ်ဳိးေစ့မွန္ခ်ၿပီး၊ ပ်ဳိး ေထာင္သူကလည္း နည္းမွန္လမ္းမွန္ ပ်ဳိးေထာင္ခဲ့သည္ေၾကာင့္ ေပၚျပဴလာ စာေပအႏုပညာဂ်ာနယ္ထြက္ထြက္ ခ်င္း စာေပႏွစ္သက္ျမတ္ႏုိးသည့္ စာ ဖတ္ပရိသတ္တို႔၏ အားေပးမႈအျပည့္ အဝရရွိခဲ့သည္။

ဤသို႔ မ်ဳိးေစ့မွန္ ပ်ဳိးေထာင္မႈ မွန္ကန္သည့္ ေပၚျပဴလာစာေပအႏု ပညာဂ်ာနယ္သည္ စာေပေလာက တြင္ သိကၡာရွိရွိ တည္တည္ၾကည္ၾကည္ ျဖင့္ ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ရာ ၂၁ ႏွစ္တုိင္ ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ယင္းသုိ႔ ၂၁ ႏွစ္ခရီး တြင္ ကြၽန္ေတာ္ကိုယ္တုိင္ ၁ဝ ႏွစ္ ခုိ လႈံခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ ဌာနဆုိင္ရာမွ အၿငိမ္းစားယူၿပီး ျပင္ပတြင္ ေယာင္ လည္လည္ျဖစ္ေနခ်ိန္ ေပၚျပဴလာက လို လိုလားလား နားခုိခြင့္ျပဳ၍လည္း ပုဂၢလိက ဂ်ာနယ္မ်ား၏ ပင္ပန္းႀကီး စြာ ႀကိဳးစားၾကရသည္ကို မ်က္ဝါးထင္ ထင္ေတြ႕ခဲ့ရသည္။

မ်ဳိးေစ့ခ်ေပးခဲ့ေသာ ဆရာမ်ား မရွိၾက အနားယူသြားခဲ့ၾကၿပီျဖစ္ေသာ္ လည္း မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ား၏ စည္းလံုး ညီၫြတ္အားထုတ္မႈျဖင့္ ခ်မွတ္ေပးခဲ့ သည့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွန္ကန္စြာ ေလွ်ာက္လွမ္းႏုိင္မႈ၊ ေခတ္ေရစီး ေၾကာင္းႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာ စာဖတ္ပရိသတ္မ်ားထံ စာေပအႏုပ ညာသတင္းဦး သတင္းထူး၊ သတင္း မွန္မ်ားကို ပို႔ေပးႏုိင္စြမ္းေၾကာင့္လည္း အားေပးလက္ခံေနၾကသည့္ စာေပ ပရိသတ္အခုိင္အမာရရွိ ရပ္တည္ေန ႏုိင္ျခင္းျဖစ္ေပသည္။

ကိုယ္တုိင္ ၁ဝ ႏွစ္ခန္႔ ပါဝင္ ခြင့္ရရွိခဲ့သည့္၊ နားခုိခြင့္ျပဳခဲ့သည့္ ေပၚျပဴလာစာေပအႏုပညာဂ်ာနယ္ သည္ ကြၽန္ေတာ္ႏွင့္တကြ စာဖတ္ ပရိသတ္တို႔ ႏွလံုးသားတြင္ စာေပ ေလာကတည္ၿမဲေနသမွ် စြဲထင္ေန ေအာင္ ဆက္၍ေလွ်ာက္လွမ္းေနဦး မည္ကို ယံုၾကည္မိပါေပေတာ့သည္။

ျမတ္မင္းလႈိင္

မွီၿငိမ္း။ ။ဟံသာဝတီ၊ စာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အဖဲြ႕ငယ္၏ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ထုတ္ စာနယ္ဇင္း ကမၻာ။