ကြ်န္ေတာ္ရန္ကုန္ ေရာက္စကေန႔လိုင္းလိုလို ျမင္ေတြ႕ရေသာ ျမင္ကြင္းတစ္ခုကို မွတ္မိေနသည္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔အိမ္အပါအဝင္ အိမ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို မနက္ ပိုင္း၊ ညေနပိုင္းတို႔တြင္ ဝင္ထြက္သြားလာၾကေသာ အိႏိၵယလူမ်ိဳးမ်ား၏ ျမင္ကြင္းျဖစ္သည္။ စာရင္းစာ အုပ္ေတြ ထည့္ထားေသာ လြယ္အိတ္ ကိုလြယ္ၿပီး ဖဲထီးႀကီးေဆာင္းကာ သြားလာေနေသာ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားမွာ အျခားမဟုတ္ပါ။ လက္လုပ္လက္စား ေခါင္းရြက္ဗ်ပ္ထိုးေစ်းသည္မ်ားကို ေန႔ျပန္တိုးျဖင့္ ေငြေခ်းေသာ ခ်စ္တီး မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ေငြေခ်းလိုပါသ လား။ ေခၚလိုက္ပါ။ အိမ္ထဲသို႔ ဝင္လာၿပီး စကားကိုဖြယ္ဖြယ္ရာရာ ေျပာပါလိမ့္မည္။ ျမန္မာစကားကို မႊတ္ေနေအာင္ ေျပာတတ္ပါသည္။ ေငြတစ္ရာေခ်းခ်င္သည္ ဆိုပါေတာ့။ ေငြက်ပ္၈ဝကို ခ်က္ခ်င္းထုတ္ေပး မည္။ ၿပီးေတာ့ လက္မွတ္ထိုးခိုင္းမည္။ သေဘာတူညီခ်က္မွာ သက္ မွတ္သည့္ရက္အတြင္း ေငြတစ္ ရာျပည့္ေအာင္ ေန႔စဥ္အရစ္က် ဆပ္ရျခင္းျဖစ္သည္။ ေငြေခ်းလိုက္ ၿပီဆိုသည္ႏွင့္ ထိုအိမ္သို႔ တစ္ေန႔ တစ္ေခါက္ မပ်က္မကြက္ ေရာက္လာၿပီး ျပန္ဆပ္သည့္ေငြကို ယူသည္။ ေန႔စဥ္ သက္မွတ္ရက္ေစ့ ေငြတစ္ရာ ျပန္ဆပ္ၿပီးၿပီဆိုလွ်င္ ကိစၥ ၿပီးသြား ပါၿပီ။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ေခ်းလိုလွ်င္ ထိုပံုစံအတိုင္းက်င့္သံုး ရပါသည္။ ေငြတစ္ရာေခ်းေသာ္လည္း တစ္ရာ အျပည့္မရ။ အတိုးက်ပ္ ၂ဝကို ထုတ္ႏုတ္ယူထားလိုက္သည္။ ၿပီး ေတာ့ ေငြတစ္ရာျပည့္ေအာင္ ျပန္ဆပ္ရသည္။ ေန႔ျပန္ေပးစနစ္ျဖင့္ ေငြေခ်းေသာ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားမွာ ကြၽန္ေတာ့္အေမ၊ အေဒၚ၊ အစ္မမ်ား အပါအဝင္ လက္လုပ္လက္စားမ်ားအတြက္ အားထားစရာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ေငြတစ္ရာကို ၂ဝတိုးျဖင့္ ေခ်းၿပီးဆယ္ရက္ခန္႔အတြင္း အေၾ<ြကး ျပန္ဆပ္ရသည္မွာ ဝန္ေလး စရာျဖစ္ ပါသည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ကိုပင္ အားကိုးေနရသျဖင့္ သူတို႔ကို အၿမဲ လိုလို ေတြ႕ေနရပါသည္။ ေနာက္ ႏွစ္ မ်ားမွာေတာ့ ေန႔ျပန္တိုးျဖင့္ ေငြေခ်း သည့္ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားကို မေတြ႕ ရေတာ့ ပါ။ သူတို႔ဇာတိေျမသို႔ ျပန္သြားရသည္ဟု သိရပါသည္။
ကစားရြယ္ဘဝကို ျပန္စဥ္းစား ၾကည့္ေသာအခါ “စီးကရက္ကားခ်ပ္ ကေလးမ်ား” သည္ မ်က္စိထဲမွာ အစီအရီ ေပၚလာပါသည္။ “စီးကရက္ ကားခ်ပ္” ဆိုသည္ကို ယေန႔ ကေလး မ်ား သိမည္မထင္ပါ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ငယ္ငယ္ကေတာ့ ရန္ကုန္မွာ စီးကရက္ အမ်ိဳးအစားအေတာ္ မ်ားမ်ားရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ စီးကရက္ဘူးမ်ားကို ဆိုင္မ်ားတြင္ တံဆိပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေတြ႕ရသည္။ Capstan, Liberty, Olympic, Navana, Gold Flake စသည့္ အမည္မ်ားႏွင့္ျဖစ္သည္။ အကုန္မမွတ္မိေတာ့ပါ။ လစ္ဗာတီက လစ္ဗာတီေၾကး႐ုပ္ႀကီးပံု၊ အိုလံပစ္ က စက္ဝိုင္းမ်ား ဆက္ထားေသာ သေကၤတႏွင့္ မီးရွဴးတိုင္ကိုင္၍ ေျပးေနပံုအမွတ္တံဆိပ္မ်ားပါသည္ကို မွတ္မိေနသည္။ လွလွပပ ႐ိုက္ႏွိပ္ထားေသာ ေလးေထာင့္ ဘူးကေလးမ်ားမွာ စီးကရက္ အလိပ္ ၂ဝဝင္ ဘူးမ်ားျဖစ္သည္။ စီးကရက္ ဆိုင္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိသည္။ ကုန္စံုဆိုင္တိုင္းမွာ စီးကရက္ဘူးဝယ္ႏိုင္သည္။ကြၽန္ေတာ္ တို႔က ကေလးေတြဆိုေတာ့ စီးကရက္မေသာက္တတ္ေသးပါ။ စီးကရက္ထက္ စီးကရက္ဘူးခြံကို စိတ္ဝင္စား သည္။ စီးကရက္ ကုန္၍ ပစ္လိုက္ ေသာ ဘူးခြံမ်ားကို စုေဆာင္းၿပီး အေႏွာင့္ေတြကို ျဖတ္လိုက္လွ်င္ ေလးေထာင့္ကားခ်ပ္လွလွကေလး ႏွစ္ခုက်န္ခဲ့သည္။ စကၠဴအမာ ႏွင့္လုပ္ ထား၍ ေတာင့္ေတာင့္ တင္းတင္းရွိသည္။ စီးကရက္တံဆိပ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး လည္း လွလွပပ ႐ိုက္ႏွိပ္ၿပီးသားျဖစ္သည္။ ထိုစီးက ရက္ကားခ်ပ္မ်ားသည္ ကစားစရာမ်ားအျဖစ္ ရန္ကုန္ မွာႏွစ္အေတာ္ ၾကာၾကာ တြင္က်ယ္ခဲ့ပါသည္။
စုရင္းေဆာင္းရင္း စီးကရက္ ကားခ်ပ္ေတြ ငါးဆယ္၊ တစ္ရာပိုင္ဆိုင္ေသာအခါ “ကားထပ္” ကစားၾကသည္။ “ကားထပ္သည္” ဆိုေသာ ေဝါဟာရကိုလည္း ယေန႔ကေလးမ်ား မသိႏိုင္ပါ။ စီးကရက္ဘူးေတြက အရြယ္တူျဖစ္သည့္အတြက္ ကားခ်ပ္ေတြလည္း အရြယ္တူသည္။ စီးကရက္ ကားခ်ပ္ေတြကို ဖဲခ်ပ္ေတြလို ေမွာက္၍ထပ္ထားၿပီး သူတစ္လွည့္ ကိုယ္တစ္လွည့္ ကားခ်ပ္မ်ား လွန္၍ တစ္ခုေပၚတစ္ခုထပ္ရသည္ကို ကား ထပ္သည္ဟုေခၚသည္။ သူႏွင့္ကိုယ္ကားခ်ပ္တူ မေပၚမခ်င္း တစ္လွည့္စီ ထပ္သြားၿပီး သူ႔ကားခ်ပ္ ကိုထပ္ေသာ ကိုယ့္ကားခ်ပ္က တူ သြားလွ်င္ ကိုယ္ကႏိုင္သည္။ ထိုကားခ်ပ္ အားလံုးကိုကုိယ္က အပိုင္စားရ သည္။ ၿပီးလွ်င္ ေနာက္တစ္ပြဲျပန္စသည္။ အလွည့္က်ထပ္ေနစဥ္ တံဆိပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးေပၚေနၿပီး မတူသမွ် ဘယ္သူမွမႏိုင္ေသး။ ကိုယ္က အိုလံ ပစ္ကားခ်ပ္ခ်ရသည့္ အလွည့္တြင္ သူ႕ကားခ်ပ္ကလည္း အိုလံပစ္ပင္ ျဖစ္ေနလွ်င္ေတာ့ သူကအႏိုင္ရ သြားေတာ့သည္။ ကိုယ့္ကားခ်ပ္တူေသာ အလွည့္တြင္လည္းကိုယ္ကႏိုင္သည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကေလးဘဝက အလြန္စြဲ ေသာ ကစားနည္းျဖစ္သည္။
စီးကရက္ကားခ်ပ္မ်ားကို ေျမေပၚမွာ ေထာင္၍ရေအာင္ထားၿပီး ေဂၚလီျဖင့္ ပစ္ကစားေသာကစား နည္းမ်ား လည္းရွိသည္။ အခ်ိဳ႕ဆိုလွ်င္ စီးက ရက္ကားခ်ပ္မ်ား ရာေထာင္ခ်ီ၍ လြယ္အိတ္ထဲထည့္ၿပီး လွည့္ကစားၾက ပါသည္။ ေငြေၾကးျဖင့္ ေလာင္း ကစားျခင္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ စီးကရက္ ကားခ်ပ္မ်ားမ်ား ပိုင္ဆိုင္ခ်င္စိတ္ျဖင့္ ကစားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံျခား စီးကရက္မ်ား အဝင္နည္းသြားသည့္ ကာလက်မွ စီးကရက္ကားခ်ပ္မ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါသည္။ ေနာက္ ပိုင္းမွာ ေပၚေပါက္လာေသာ ခေပါင္း၊ ပုပၸါး၊ ဒူူးယားစေသာ ျမန္မာစီးကရက္မ်ားမွာ ဘူးအေပ်ာ့မ်ားႏွင့္ ထုတ္လုပ္သည့္အတြက္ စီးကရက္ကားခ်ပ္မာမာမဟုတ္ေတာ့ပါ။ ကား ထပ္ကစားနည္းမ်ားလည္း မေတြ႕ရေတာ့ပါ။
ယေန႔ျမန္မာနာမည္ျဖင့္ အသားက်ေနၿပီျဖစ္ေသာ လမ္းအခ်ိဳ႕မွာ ထိုအခ်ိန္က အဂၤလိပ္နာမည္ျဖင့္ ရွိေနသည္ကိုလည္း သတိျပဳမိပါ သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္က လမ္းမ ႀကီးမ်ားတြင္ ကမ္းနားလမ္းႏွင့္ ကုန္သည္လမ္းက ျမန္မာနာမည္ႏွင့္ ပင္ျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္လိုေရးလွ်င္သာ Strand Road, Merchant Street ဟု ေရးၾကသည္။ မဟာဗႏၶဳ လလမ္းက ဒါလဟိုဇီလမ္း၊ အေနာ္ ရထာလမ္းက ဖေရဇာလမ္းျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလမ္းသည္ပင္ အဂၤလိပ္နာမည္ျဖစ္ေသာ ေမာင့္ဂိုမာရီလမ္းဆိုသည့္ နာမည္ ေတာ္ေတာ္ၾကာၾကာတြင္ေနေသးသည္။ ဗဟန္းမွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ထဲသို႔ ေတာက္ေလွ်ာက္ဘတ္စ္ကား မ်ားသြားေနေသာ လမ္းမႀကီးကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ငယ္စဥ္က “ခ်ာခ်ီလမ္း” ဟု လူႀကီးေတြေခၚတာ ၾကားဖူးသည္။ “ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္းလမ္း” ဟု လည္း ေခၚေသးသည္။ ယခုကမၻာ ေအးေစတီလမ္းဟုပင္ တစ္ဆက္ တည္းေခၚသည္။ ဗုိလ္ေအာင္ေက်ာ္လမ္းက စပတ္လမ္း၊ မဟာ ဗႏၶဳလပန္းၿခံလမ္းက ဘားလမ္း၊ ေရႊဘံုသာ လမ္းက မဂိုလမ္း၊ လသာလမ္းက လတၱာလမ္း စသည္ ျဖင့္ နာမည္မ်ား ရွိသည္။ အဂၤလိပ္ နာမည္ ေတာ္ေတာ္ ၾကာၾကာေခၚတြင္ေနၿပီး ေနာက္ပိုင္း က်မွ ျမန္မာနာမည္ ေျပာင္းေသာလမ္း မ်ားလည္းရွိပါသည္။ ေဘာင္ဒရီလမ္းကို ဓမၼေစတီလမ္း၊ ေဂၚဒဝင္ လမ္းကို ၿမိဳ႕မေက်ာင္းလမ္း စသည္ ျဖင့္ ေျပာင္းသည္မွာ မၾကာလွေသးပါ။
တစ္ခ်ိန္က ရန္ကုန္မွာ အထင္ကရရွိခဲ့ၿပီး ယခုမရွိေတာ့ၿပီ ျဖစ္ေသာ အေဆာက္အအံုႀကီးမ်ားကို စဥ္းစားလိုက္ေတာ့ ဂ်ဴဗလီေဟာ (Jubilee Hall) ကို ေျပးျမင္သည္။ ေရႊတိဂံုဟုန္းလမ္းမွာရွိေသာ အထင္ကရ အေဆာက္အအုံႀကီးျဖစ္သည္။ ယေန႔ ရွိေနေသာ ဗိုလ္တေထာင္ (၆) ၊ဒဂံု (၁) စသည့္ အမည္မ်ားသို႔ မေျပာင္းမီ က ရွိလာခဲ့ေသာ ခရစ္ယာန္သာသ နာျပဳေက်ာင္းႀကီးမ်ား၏ အေရာင္အေသြးမ်ိဳး၊ အနီေရာင္ျဖင့္ တင့္တယ္ခ့ံညားစြာေဆာက္ထားသည္။ ေအာက္ထပ္မွာ ခန္းမႀကီးရွိသည္။ အေပၚထပ္မ်ားမွာလည္း အခန္း မ်ားရွိသည္။ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္း မႈကာလ ကတည္းက အစည္းအေဝး မ်ား က်င္းပခဲ့ၿပီး ၁၉၇ဝ ခုႏွစ္ ဝန္းက်င္အထိႏိုင္ငံတကာပြဲလမ္း သဘင္မ်ားခင္းက်င္းကျပရာ၊ စာတမ္း ဖတ္ပြဲမ်ား က်င္းပရာ အေဆာက္ အအံုႀကီးျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ အာဇာနည္ႀကီးမ်ား က်ဆံုးၿပီးေနာက္ ႐ုပ္ကလာပ္မ်ားကို ဂ်ဴဗလီေဟာမွာ တစ္စုတစ္ေပါင္းတည္း ခင္းက်င္း ျပင္ဆင္ထားၿပီး ျပည္သူတို႔၏ အေလးျပဳမႈကို ခံယူၾကသည္။ စိန္ပါတီ သီဆိုေသာ အာဇာနည္ေန႔ သီခ်င္းတြင္ “ဂ်ဴဗလီဝယ္၊ လြမ္းမေျပ ႏိုင္ဘဲ၊ ပန္းေခြမ်ားနဲ႕ အေလးျပဳၾကတယ္” ဟု ဖြဲ႕ထားရာ ယခုအခ်ိန္တြင္ “ဂ်ဴဗလီဝယ္” ဆိုေသာ အဓိပၸာယ္ကို လူငယ္မ်ား စာေတြ႕အျဖစ္သာ နားလည္ႏိုင္ပါေတာ့မည္။ တစ္ခ်ိန္က အာဏာရွိ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ဂ်ဴဗလီေဟာႀကီးကို ကိုလိုနီေခတ္ အေမြဟု သေဘာထားၿပီးဖ်က္လိုက္ေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ထို႔အတူ ယခုအလံုလမ္းတြင္လည္း ဧရာမအေဆာက္အအံုႀကီး တစ္ခုရွိခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ၿဗိတိသွ်ဘုရင္ခံ အဆက္ဆက္ေနထိုင္ခဲ့ေသာ ဘုရင္ခံ အိမ္ေတာ္ႀကီးျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ ေရးေခတ္တြင္ ႏိုင္ငံတကာ သမၼတ မ်ားေနထိုင္သျဖင့္ သမၼတအိမ္ေတာ္ ဟု ေခၚသည္။ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ား၊ ဧည့္ခံပြဲမ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲမ်ားက သမၼတအိမ္ေတာ္မွာ က်င္းပ ေလ့ရွိသည္။ ယခုထိုအေဆာက္အအံု ႀကီးလည္း မရွိေတာ့ၿပီ။
ေရွ႕တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ယေန႔ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီျဖစ္ေသာ အသံုးအေဆာင္မ်ားတြင္ ျမင္းလွည္းမ်ားလည္း အပါအဝင္ျဖစ္သည္။ သြားလိုေသာ ေနရာကို ျမင္းလွည္း စီးၿပီး အလြယ္တကူ သြားႏိုင္သည္။ ျမင္းလွည္းခက တစ္ေယာက္ကို တစ္မတ္၊ သံုးမူးမွ ငါးမူးေလာက္ အထိသာေပးရသည္။ ဗဟန္းေစ်း ေရွ႕နားမွာ ျမင္းလွည္းဂိတ္ရွိသည္။ ေျမနီကုန္းနားမွာလည္း ျမင္းလွည္း ဂိတ္ရွိသည္။ သူ႔လမ္း ေၾကာင္းႏွင့္သူ ေမာင္းၾကသည္။ လူမျပည့္ေသးလွ်င္ “ဗဟန္းကို တစ္ေယာက္လို” ဟုေအာ္ၿပီး လူေခၚတာမ်ိဳးၾကားရသည္။ ကြၽန္ေတာ္သည္ အစ္မမ်ားႏွင့္အတူ စမ္းေခ်ာင္း၊ ၾကည့္ျမင္တိုင္ရွိ မိတ္ေဆြ မ်ားထံျမင္းလွည္းျဖင့္ သြားေလ့ရွိ သည့္အတြက္ ျမင္းလွည္းမၾကာခဏ စီးရသည္။ ျမင္းခြာသံ တခြပ္ခြပ္ နားေထာင္ရင္း လုိက္ရသည္မွာ တစ္မ်ိဳးထူးျခားသည္။ တစ္ခါတစ္ခါ ျမင္းလွည္းဆရာက ၾကာပြတ္သံ ရႊမ္ ခနဲေပးေလ့ရွိသည္။ ျမင္းကို႐ိုက္ခဲပါ သည္။ ေၾကာက္လန္႔ေအာင္ ေလထဲမွာ ရႊမ္းခနဲအသံျမည္ေအာင္ လုပ္တာက မ်ားသည္။ ယခုျမင္းလွည္းမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ယခုျပည္လမ္း၊ ေျမနီကုန္း မီးပြိဳင့္ ေရာက္ခါနီးမွာ ျမင္းလွည္းဂိတ္ ရွိသျဖင့္ ဘတ္စ္ကားသမားမ်ားက ” ျမင္းလွည္း ဂိတ္ပါသလား” ဟု ခရီးသည္ဆင္းမည့္ ေနရာကို ေမးေလ့ရွိရာ ျမင္းလွည္းမ်ား မရွိေတာ့သည့္တိုင္၊ “ျမင္းလွည္းဂိတ္”ဆိုေသာ ကားမွတ္တိုင္အမည္မွာ ႏွစ္အေတာ္ၾကာတြင္ၿပီး က်န္ေနခဲ့ပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)