ကၽြန္ေတာ္ႀကံဳဖူးဆံုဖူးေသာ ကို လူထူးမ်ားထဲတြင္ ‘ကဗ်ာ႐ူး’ ႏွင့္ ‘ကဗ်ာဆရာ႐ူး’မ်ားကို ထည့္ သြင္းေဖာ္ျပပါမွ ျပည့္စံုမည္ဟု ယူဆ ပါသည္။ ဤတြင္ ‘ကဗ်ာ႐ူး’ ႏွင့္ ‘ကဗ်ာဆရာ႐ူး’ဟူေသာ ေဝါဟာရ ႏွစ္လံုးကို ခြဲျခား၍ ရွင္းလင္းသတ္ မွတ္ျပလိုသည္။ ‘ကဗ်ာ႐ူး’ ဟူသည္ ကဗ်ာတည္းဟူေသာ စာေပပံု သဏၭာန္ဝဲၾသဃႀကီးထဲတြင္ နစ္လိုက္ ေပၚလိုက္ ခ်ာလပတ္လည္ေနရမွ အသက္႐ွဴေခ်ာင္၊ ႏွလံုးခုန္မွန္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားကို ရည္ၫႊန္းပါသည္။ အဆုိပါကဗ်ာ႐ူးမ်ားထဲတြင္ နာမည္ရ ကဗ်ာဆရာအားလံုး ပါဝင္ေနၾကရ ျခင္းအေၾကာင္းအရင္းမွာ သူတို႔သည္ ကဗ်ာ႐ူးဘဝအေျခခံျဖင့္ ကဗ်ာ ဆရာျဖစ္ေနၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါ သည္။ ကဗ်ာအ႐ူးမထခဲ့လွ်င္ ကဗ်ာ ဆရာျဖစ္လာမည္မဟုတ္ေၾကာင္း ေသခ်ာပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လားမသိ။ အာဏာရွင္ဆန္ေသာ ေရွးပေဒသရာဇ္ ေခတ္ အဂၤလိပ္ဘုရင္ တစ္ပါးက “ကဗ်ာဆရာအားလံုး ..ေဂါက္ေတြ ခ်ည္း”ဟု သမုိင္းဝင္ စကားေျပာခဲ့ဖူး ျခင္းျဖစ္မည္။
တစ္စံုတစ္ေယာက္က “အခ်စ္ ၌ ယစ္မူးသူတုိင္း ကဗ်ာဆရာျဖစ္လာ ၾကသည္”ဟု ေျပာဖူးေသးသည္။ ဤ စကားမွန္လြန္းသည္။ ကြၽန္ေတာ္လူ ပ်ဳိေပါက္၊ ရည္းစားထားစ အခ်ိန္ တုန္းက ဘယ္သူကမွ် မတုိက္တြန္း ရပါဘဲႏွင့္ အခ်စ္ကဗ်ာကေလးေတြ တစ္ေန႔လွ်င္ ပုဒ္ေရတစ္ဒါဇင္ ေလာက္ ေရးျဖစ္ခဲ့သည္။ ဥပမာ (စီး က်သြယ္ဆက္၊ မ်က္ရည္စက္သည္၊ ႏွမလက္နက္ျဖစ္တကား) ဆိုေသာ ကဗ်ာတိုကေလးမ်ဳိး။ သံုးေၾကာင္း ကဗ်ာေခၚသည္ထင္ပါ့။
သည္လိုႏွင့္ ကြၽန္ေတာ့္ကိုကဗ်ာ ဆရာျဖစ္ေစခဲ့ေသာ ခ်စ္ဦးသူႏွင့္ နဖူးစာမင္ရည္ႀကဲ၍ ရွင္ကဲြကြဲခဲ့ရ ေသာအခါ ကြၽန္ေတာ့္ဆီမွာ ကဗ်ာ ဝါသနာအေမြ က်န္ရစ္ခဲ့ပါသည္။ ထို ကဗ်ာအေမြေၾကာင့္ “လယ္သမားကြ၊ အလုပ္သမားကြ၊ ေတာ္လွန္ေရးကြ၊ ဘာကြညာကြ++ႏွင့္ ေအာ္ၾကေသာ ေခတ္တြင္ ကြၽန္ေတာ္လည္း ‘ေတာ္ လွန္ကေလာင္’ကိုထမ္း၍ စာေပနယ္ ထဲသို႔ဝင္သည္။ ထိုကာလတြင္ …
“ကဗ်ာတစ္ပုဒ္၊ ဆယ့္ငါးက်ပ္၊ ငတ္ခ်င္ငတ္ ျပတ္ခ်င္ျပတ္လို႔ ရွင္ ေအာ္ခ်င္ေအာ္ေန၊ ကြၽန္မကေတာ့ အငတ္မခံႏုိင္ဘူး။ ဒီၾကားထဲ ပိုဆိုး တာက ရွင့္ကဗ်ာေတြ ဖတ္လုိက္ရင္ ဗိုက္ဆာလာတာခ်ည္းပဲ။ ဒီေတာ့ …ရွင္ ကြၽန္မကို ျဖတ္မလား။ က ဗ်ာကို ျဖတ္မလား …”ဟု ခ်စ္ဇနီး က ရာဇသံေပးလာေသာအခါ ကဗ်ာ ကို အထူးခ်စ္၍ အ႐ူးျဖစ္ေနေသာ ကြၽန္ေတာ္သည္ (ဟဲ ဟဲ) ကဗ်ာကို ျဖတ္လုိက္တာေပါ့ ခင္ဗ်ာ။
တခ်ဳိ႕ကဗ်ာဆရာေတြက အစြန္း ေရာက္ေနၾကသည္။ ခါးေတာင္း က်ဳိက္တလဲြ၊ တင္တလြဲျဖစ္ေနၾက သည္။ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း အလုပ္မလုပ္ဘဲ ကဗ်ာႏွင့္ ဘဝ တစ္သားတည္းေနမွ ကဗ်ာဆရာ စစ္စစ္၊ တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ကဗ်ာ ဆရာျဖစ္မည္ဟု ခံယူထားၾကသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ မ်ဳိးဆက္ေဟာင္းေတြ၏ ေခတ္မ်ားတုန္းကေတာ့ ထိုသို႔ေသာ အစြန္းေရာက္ကဗ်ာဆရာေတြ အလြန္႔ အလြန္ေဖာင္းပြခဲ့ဖူးသည္။ သူတုိ႔ ကိုယ္တုိင္လည္း အားအားလ်ားလ်ား ရွိတုိင္း ေသရည္ဆုိင္ထဲက မထြက္ ခဲ့ၾက၍ ေနာက္ဆံုးတြင္ အသည္း ေရာဂါျဖင့္ ဝမ္းဗုိက္ႀကီးေတြ ေဖာင္း ပြကာ ဇီဝိန္ေၾကြခဲ့ၾကရရွာေပ၏။
ဤသို႔ျဖင့္ ကဗ်ာ႐ူးတခ်ဳိ႕မွာ ယမကာမူးၿပီး အသက္တုိခဲ့ၾကရသည္ သာ အဖတ္တင္ပါသည္။ အရက္ သတ္၍ ေသကုန္ၾကေသာ ကဗ်ာ ဆရာေတြ ျမန္မာျပည္ႀကီးမွာ ေတာ္ ေတာ္မ်ားသည္ဟု ထင္သည္။ (အ မည္စာရင္းကို မေဖာ္ျပပါရေစႏွင့္ ေတာ့။) ႏုိင္ငံတကာရွိ၊ ကမၻာေက်ာ္ ကဗ်ာဆရာတခ်ဳိ႕လည္း ေသရည္ ကြၽန္ျဖစ္ၿပီး ဘဝတစ္ပါးသို႔ ေျပာင္း သြားကြယ္လြန္ၾကသည္။ ‘လီပို’ အမည္ရွိ ဂႏၳဝင္တ႐ုတ္ကဗ်ာဆရာ တစ္ေယာက္၏အျဖစ္မွာ ငိုအားထက္ ရယ္အားသန္စရာပါပဲ။
သူက ယမကာလုလင္ကဗ်ာ ဆရာဆိုပဲ။ အရက္မူးၿပီး ေရကန္ထဲ မွာ ညဘက္ေလွစီးသတဲ့။ ေရျပင္မွာ ထင္ဟပ္ေနေသာ လဝန္းရိပ္ကို ‘လွ လုိက္တာ၊ ခ်စ္စရာကေလး’ ဆိုၿပီး လမင္းကို ကုန္းဖက္လုိက္ရာ၊ ေလွ ေပၚမွ ကန္ထဲကို လိမ့္က် ေရနစ္ၿပီး ‘ဂန္႔’ရွာေရာတဲ့။ ကဗ်ာဆရာဆိုေတာ့ ကဗ်ာခံစားမႈပါပါ လမင္းကို အျမတ္ တႏုိးေပြ႕ဖက္ခ်င္ရွာသကိုး။
ေရွးကေတာ့ ‘ကဗ်ာဟူသည္ ပညာရွိကဝိတုိ႔၏ ပစၥည္းဥစၥာ+ဟု သတ္မွတ္ထားခဲ့ၾကသည္။ ဟုတ္ လည္း ဟုတ္ေပသည္။ ေရွးတုန္းက ျမန္မာစာအသံုးအႏႈန္း၊ အကံုးအဖဲြ႕၊ ေဝါဟာရ၊ ေပါရာဏေတြကို မကြၽမ္း က်င္ဘဲ ကဗ်ာဆရာမျဖစ္ႏုိင္။ ေအာက္ပါေရွးကဗ်ာဆရာမ ‘မယ္ ေခြ’၏ ‘အဲခ်င္း’ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွ အဖြင့္ပါဒအခ်ဳိ႕ကို ဖတ္ၾကည့္ပါ။
“ေရႊသားမွ သိဂႌေလ၊ အျဒ ၾကယ္၊ ပါဒ္သံုးသြယ္ႏွင့္၊ ေနဆြယ္ရထား ယွဥ္ၿပိဳင္သြားလို႔၊ စက္နားေမထံု၊ လြမ္း ဖို႔ဆံုလွတယ္၊ နယုန္ဆီကိုတဲ့ေလး။ “
(ကိုင္း) ဘယ္လုိပဲ။ ကြၽန္ေတာ္ ေတာ့ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ကဗ်ာပါဒေတြ ကို လံုးဝလံုးဝ၊ ဗူးလံုးနားမထြင္း နား မလည္ပါခင္ဗ်ား။ ဘယ့္ကေလာက္ ပညာရွိဆန္တဲ့ လက္ရာမ်ားပါလဲ။ ကဗ်ာဆရာမ ‘မယ္ေခြ’ ဆိုသည္က ႏွယ္ႏွယ္ရရမဟုတ္။ ဒိတ္ဒိတ္ႀကဲ ထဲက ျဖစ္သည္။ နန္းတြင္းစာဆို ေတာ္ Poet Laureate ျဖစ္သည္။ ဘုရင္က ေျမႇာက္စားလို႔ ေတာက္ ၾကြားၿပီး က်ိက်ိတက္ခ်မ္းသာေပမ ေပါ့။ ယခုေခတ္တြင္လည္း အေနာက္ တုိင္းမွာ အထက္ပါစာဆုိေတာ္ဘြဲ႕ ေပးေလ့ရွိသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ေတာ့ ေခတ္သစ္ကာလတြင္းအစိုးရ က စာဆုိေတာ္ဘြဲ႕ဟူ၍ သီးသီးသန္႔ သန္႔ေပးေလ့မရွိပါ။ =အမ်ဳိးသားစာ ေပဆု+သာ ခ်ီးျမႇင့္ေလ့ရွိသည္။ ‘စာ ဆုိေတာ္’ဘြဲ႕ႏွင့္ ‘ဆု’မွာ ဆီႏွင့္ေရလို ကြာျခားလွပါဘိ။
ကြၽန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္း သန္းျမစ္ ကေတာ့ စာဆုိေတာ္ဘြဲ႕လည္း ဂ႐ု မစုိက္။ အမ်ဳိးသားစာေပဆုလည္း အေရးမထား။ ကဗ်ာသေဘာတရား က်မ္းေတြလည္း မဖတ္။ ေခတ္ၿပိဳင္ ကဗ်ာေတြလည္း လွည့္မၾကည့္။ သို႔ ေသာ္ သူ႔ကိုယ္သူကဗ်ာဆရာ ‘ေမာင္ သာေမာ’အျဖစ္ စဲြစဲြၿမဲၿမဲ ခံယူထား ၏။ ကြၽန္ေတာ္က သူစိမ္းတစ္ဦးႏွင့္ သူ႔ကို မိတ္ဆက္ေပးလွ်င္ “ဒါကေတာ့ ကဗ်ာဆရာ ေမာင္သာေမာပါ”ဟု သံုးႏႈန္းေျပာဆုိမွ ဒင္း (သင္း)က ေရႊ သေဘာေတာ္က်ေလ့ရွိသည္။ စင္စစ္ သန္းျမစ္ (ေမာင္သာေမာ)သည္ စာ ဖတ္ေသာ္လည္း ကဗ်ာေတာ့ မစပ္ တတ္ပါ။ တတ္သေလာက္မွတ္သ ေလာက္ကဗ်ာဖဲြ႕ၾကည့္၏။ သံုးေလး ေၾကာင္းထက္ ပိုမေရးႏုိင္။
တစ္ေန႔မွာ ကြၽန္ေတာ္က အသိ တစ္ေယာက္ကို သန္းျမစ္ (ေမာင္သာ ေမာ)ႏွင့္ မိတ္ဆက္ေပးသည္။ ကြၽန္ ေတာ့္အသိဆိုသူမွာ ေရလိုက္ငါး လိုက္၊ ေလဖမ္းဝါးတန္းခ်ည္တတ္ သည့္ လူစား။
“သူကေတာ့ ကဗ်ာဆရာေမာင္ သာေမာပါ”
“ေအာ္ ဟုတ္လား။ ေတြ႕ရတာ ဝမ္းသာပါတယ္ဗ်ာ။ အခုလထုတ္ မေဟသီမဂၢဇင္းမွာ ဆရာကိုသာေမာ ရဲ႕ ကဗ်ာေတြ႕တာနဲ႔ ဖတ္ျဖစ္လုိက္ပါ တယ္။ ခံစားရတယ္ဗ်ာ …ဟတ္ ထိသြားတယ္”
သန္းျမစ္ (ေမာင္သာေမာ)က ေခါင္းတဆတ္ဆတ္ညိတ္ေနပါသည္။ ဘယ္စာနယ္ဇင္းကိုမွ ကဗ်ာမပို႔ဖူး ေသာ သန္းျမစ္အေၾကာင္း ေကာင္း ေကာင္းသိေနေသာ ဓာတ္သိ ကြၽန္ ေတာ္သာလွ်င္ ၾကားထဲကေန ဇလံုး ဇခုႏွင့္ အသက္႐ႈမွားခဲ့ရပါသည္ခင္ ဗ်ား။
ၾကဴးႏွစ္