ဒုတိယႏွစ္ ဂုဏ္ထူးတန္းမွာ ၁၉၆၁-၆၂ ပညာသင္ႏွစ္ အလယ္ေလာက္တြင္ ျမန္မာစာဌာန မွာ ထူးျခားေသာ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုေပၚ ေပါက္လာပါသည္။ ျမန္မာစာဌာနကို ျမန္မာဘာသာဌာနႏွင့္ ျမန္မာစာ ေပဌာနဟူ၍ ႏွစ္âမႊာခြဲလိုက္ျခင္းျဖစ္ သည္။ ျမန္မာဘာသာဌာနကို ဆရာ ႀကီးဦးဝန္၊ ျမန္မာစာေပဌာနကို ဆရာႀကီး ဦးဧေမာင္တို႔က ပါေမာကၡ ဌာနမွဴးမ်ားအျဖစ္ ႀကီးၾကပ္တာဝန္ ယူရသည္။ (ထုိေၾကာင္းကို ကြၽန္ေတာ္ အက်ယ္ေရးဖူးပါသည္။) ဤသို႔ ႏွစ္ ျမႊာခြဲလိုက္ေသာအခါ ဂုဏ္ထူးတန္း တက္ေနေသာ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ ၂ ဌာနစလံုးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေနသည္။ ျမန္မာစာေပဌာနကို တာဝန္ယူရ ေသာ ဆရာႀကီးဧေမာင္က ပထမႏွစ္ ဂုဏ္ထူးတန္း ေက်ာင္းသားမ်ားျဖစ္ သည့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ၄ ေယာက္ကို ေခၚေတြ႕ၿပီး ဆက္ႀကိဳးစားဖို႔ ဆံုးမ လမ္းၫႊန္သည္။
ဒုတိယႏွစ္ ဂုဏ္ထူး တန္းေရာက္လွ်င္ စာေပေမးခြန္း ၄ လႊာႏွင့္ ဘာသာေမးခြန္း ၂ လႊာ ယူမွာ လား၊ ဘာသာေမးခြန္း ၄ လႊာႏွင့္ စာေပေမးခြန္း ၂ လႊာယူမွာလား ႀကိဳတင္စဥ္းစားထားရန္ အသိေပး သည္။ ဘာသာႏွင့္ စာေပ၊ ဘယ္ဘက္ ကို အေလးေပးမွာလဲဟု ေရြးခ်ယ္ခိုင္း ျခင္းျဖစ္သည္။ ႀကိဳတင္ေမွ်ာ္လင့္ မထားေသာ ေမးခြန္းျဖစ္၍ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ မဆံုးျဖတ္တတ္ေသးပါ။ ေတာ္ ေတာ္ေတာ့ စိတ္႐ႈပ္ေထြးသြားၾကပါ သည္။ စာေမးပြဲေျဖေတာ့ ဝိဇၨာ(က)တန္း ဘာသာတြဲေမးခြန္းအျပင္ ဂုဏ္ ထူးတန္းအတြက္ သီးသန္႔တက္ရေသာ ဘာသာေဗဒ အေျခခံ ေနမိဘံုခန္းပ်ိဳ႕ ႏွင့္ ရာမရကန္တို႔ေပါင္း၍ ေမးခြန္း လႊာတစ္ခု ေျဖရသည္။
၁၉၆၁-၆၂ ပညာသင္ႏွစ္က မတ္လမွာ ကုန္ဆံုးသည္။ စာေမးပြဲ မေျဖမီရက္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံမွာ အေျပာင္း အလဲႀကီးျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္က ႏိုင္ငံ့အာဏာကို ထိန္းသိမ္းလိုက္ သည္။ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီဖြဲ႕ သည္။ ေတာ္လွန္ေရး အစိုးရဖြဲ႕သည္။ ပညာေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ သန္းေဖ(ေရ)က ေဆာင္ရြက္သည္။ မၾကာမီလပိုင္းတြင္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္သန္း ေဖ ႐ုတ္တရက္ကြယ္လြန္၍ ဗိုလ္မွဴး ႀကီး လွဟန္ ပညာေရးဝန္ႀကီးျဖစ္လာ သည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ပါေမာကၡ ခ်ဳပ္ ေဒါက္တာသာလွ ႏုတ္ထြက္ သည္။ ျမန္မာဘာသာဌာနႏွင့္ ျမန္မာစာေပဌာနကို ျမန္မာစာဌာန အျဖစ္ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းသည္။ ဆရာႀကီးဦးဧေမာင္က အၿငိမ္းစား ယူသည္။ ဆရာႀကီးဦးဝန္က မူလဌာန ျဖစ္ေသာ တကၠသိုလ္ဘာသာျပန္ႏွင့္ စာအုပ္ထုတ္ေဝေရးဌာနသို႔ ျပန္လည္ ေျပာင္းေရႊ႕တာဝန္ထမ္းေဆာင္သည္။
၁၉၆၂-၆၃ ပညာသင္ႏွစ္မွာ ျမန္မာ စာဌာန ပါေမာကၡအျဖစ္ ဆရာႀကီး ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီး စတင္ တာဝန္ယူရ သည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔လည္း ဒုတိယႏွစ္ ဂုဏ္ထူးတန္းေရာက္ပါၿပီ။ ဒုတိယႏွစ္ ဂုဏ္ထူးတန္းမွာ ေမးခြန္းလႊာ ၆ ခုအတြက္ ဘာသာ ၆ ခုယူရသည္။ အဂၤလိပ္စာ မယူရေတာ့ ပါ။ ဆရာပါေမာကၡႏွင့္ ကထိက ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ားက ဘာသာ ရပ္မ်ားကို တာဝန္ခြဲ၍ ပို႔ခ်သည္။ ပါေမာကၡဆရာႀကီး ဦးေမာင္ေမာင္ ႀကီးက ေနမိဘံုခန္းပ်ိဳ႕ကို ဆက္သင္ သည့္အျပင္ လႊတ္ေတာ္မွတ္တမ္းႏွင့္ ဘာသာသိပၸံတို႔ကို သင္ၾကားပို႔ခ် သည္။ ဘာသာသိပၸံအတြက္ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္၏ ဘာသာေလာက က်မ္းကို ျပ႒ာန္းထားသည္။ ကမၻာ ေပၚရွိ ဘာသာစကား မိသားစုမ်ား အေၾကာင္း ျဖန္႔ၾကက္သင္ၾကားေပး သည့္အတြက္ အသိအျမင္တိုးပြား ပါသည္။ ဆရာႀကီး ဦးေက်ာ္ရင္က ပါပဟိန္ ျပဇာတ္၊ ဦးပုညေမတၱာစာႏွင့္ ရာမရကန္တို႔ကို ပို႔ခ်ေပးသည္။ ဆရာ ႀကီးသည္ ျပဇာတ္သင္ရာတြင္ ျပဇာတ္သေဘာတရား၊ ျပဇာတ္အဂၤါ ရပ္မ်ားႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးကာ ကမၻာ့ျပဇာတ္ မ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္သင္ၾကားသည့္ အတြက္ တစ္မူထူးျခားပါသည္။
ကမၻာ့ျပဇာတ္စာေပဆိုင္ရာ အသိ အျမင္မ်ား တိုးပြားရပါသည္။ (ဆရာ ႀကီး ဦးေက်ာ္ရင္ ဆိုဗီယက္ဆိုရွယ္ လစ္ ျပည္ေထာင္စုသို႔ ျမန္မာစာ ဧည့္ ပါေမာကၡအျဖစ္ သြားေရာက္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ရေသာအခါ ပါေမာကၡ ဆရာႀကီးႏွင့္ ဆရာႀကီးဦးလွေရႊ၊ ဆရာမႀကီး ေဒၚျမင့္သန္းတို႔က ဆရာ ႀကီးသင္ခဲ့ေသာ စာမ်ားကို ဆက္ လက္သင္ၾကားေပးပါသည္။) ဆရာမႀကီး ေဒၚသန္းေဆြက ေရွးမြန္ေက်ာက္စာ၊ ပုဂံေခတ္ ျမန္မာ ေက်ာက္စာ၊ ေလာကထိပ္ပန္ မင္စာ တို႔ကို သင္ၾကားေပးသည္။ ေရွးေခတ္ က ေရးထိုးခဲ့ေသာ ေခတ္ၿပိဳင္ မြန္ ေက်ာက္စာ၊ ျမန္မာေက်ာက္စာႏွင့္ မင္စာတို႔ကို တစ္လံုးခ်င္း အေသးစိတ္ သင္ၾကားေပးသည့္အတြက္ မ်ားစြာ အက်ိဳးရွိလွပါသည္။ ပုဂံ က်န္စစ္သား မင္းလက္ထက္ေရးထိုးေသာ ေရႊစည္း ခံု မြန္ေက်ာက္စာႏွင့္ ရာဇကုမာရ္ (ျမေစတီ) မြန္ေက်ာက္စာတို႔ကို ဖတ္ ႐ႈေလ့လာတတ္ေအာင္၊ မြန္ ဘာသာ ဗ်ည္းသရတုိ႔ကစ၍ ေဝါဟာရတစ္လံုး ခ်င္း၊ ဝါက်တစ္ခုခ်င္း အေသးစိတ္ သင္ၾကားေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ပါေမာကၡ ဦးဧေမာင္ စီစဥ္ျပဳစုေသာ ပုဂံေက်ာက္စာ လက္ေရြးစင္မွ ေကာင္းႏိုးရာရာ ေက်ာက္စာမ်ားကို လည္း သင္ၾကားေပးသည္။
သမိုင္း ပညာရွင္ ဗုိလ္မွဴး ဘရွင္ျပဳစုေသာ ေလာကထိပ္ပန္မင္စာကို ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ထုတ္ေဝျခင္းျဖစ္ရာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ဦးဦးဖ်ားဖ်ား သင္ရျခင္း ျဖစ္သည္ကို မွတ္မိေနပါသည္။ မင္ကူး ေက်ာက္စာမ်ားကို ေသခ်ာစြာၾကည့္ ၿပီး ယခုေခတ္ အကၡရာပံုျဖင့္ ျပန္ လည္ေရးကူးသည္။ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ကိုလည္း အပတ္စဥ္ျပဳလုပ္ရပါသည္။ ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ေစာက ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕၊ နတ္သွ်င္ေနာင္ ရတုေပါင္းခ်ဳပ္ႏွင့္ ကဗ်ာဖြဲ႕နည္း တုိ႔ကို သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးသည္။ ပ်ဳိ႕၊ ရတုတို႔ကို ပို႔ခ်ရာတြင္ စကားလံုး တစ္လံုးမက်န္ အေသးစိတ္ရွင္းလင္း ပို႔ခ်ေပးပံုမွာ အလြန္မွတ္သားအား က်စရာေကာင္းပါသည္။ စကားလံုး တိုင္း အခက္အခဲမရွိဘဲ ရွင္းရွင္းလင္း လင္း နားလည္ေအာင္ ပို႔ခ်ႏိုင္စြမ္း ေသာ ဆရာမႀကီး၏ ပို႔ခ်ပံုကို တပည့္ မ်ား ေျပာစမွတ္ျပဳၾကရပါသည္။ ကဗ်ာဖြဲနည္း ပို႔ခ်ရာတြင္ သံေပါက္ သံခ်ပ္ကစ၍ ရတု၊ ေဒြးခ်ိဳး၊ ေလးခ်ိဳး၊ ႀတိခ်ိဳး၊ ေတးထပ္၊ လြမ္းခ်င္း စသည့္ ကဗ်ာမ်ားကို မည္သို႔ဖြဲ႕ရေၾကာင္း၊ စနစ္တက် ပို႔ခ်ေပးၿပီး အပတ္စဥ္ အိမ္စာေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ေပးပါ သည္။ သင္ၿပီးေသာ ကဗ်ာအမ်ဳိး အစားတိုင္း ကဗ်ာေရးဖြဲ႕ၿပီး ဆရာမ ႀကီးကိုျပရသည္။ ဆရာမႀကီးက စိစစ္ျပင္ဆင္ေပးၿပီး မွတ္ခ်က္လည္း ေပးပါသည္။ ကဗ်ာ ေလ့က်င့္ခန္း မ်ား အပတ္စဥ္ ျပဳလုပ္ရသည္မွာ ေပ်ာ္စရာ၊ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္း ပါသည္။ ငယ္စဥ္ကတည္းက ကဗ်ာ ကေလးမ်ားစမ္း၍ ေရးဖြဲ႕ေလ့ရွိေသာ ဝါသနာမွာ ဆရာမႀကီး၏ ေျမေတာင္ ေျမႇာက္ေပးမႈေၾကာင့္ အေျခခံ ခိုင္မာ လာရပါသည္။ ဂုဏ္ထူးတန္း စာေမး ပြဲ ကဗ်ာဖြဲ႕နည္းေမးခြန္းက အဆင့္ အတန္းျမင့္သည္။ အဂၤလိပ္ ကဗ်ာ တစ္ပုဒ္ေပးထားၿပီး ႏွစ္သက္ရာ ျမန္မာကဗ်ာျဖင့္ ျမန္မာဘာသာျပန္ဆို ရသည့္ ေမးခြန္းျဖစ္သည္။
ဂုဏ္ထူး တန္းတြင္ ဆရာမႀကီး သင္ၾကားပုိ႔ခ် ေပးေသာ ကဗ်ာကိုယ္ခံေၾကာင့္ ဆရာအျဖစ္ ကဗ်ာဖြဲ႕နည္း သင္ၾကား ပို႔ခ်ေပးရေသာအခါ ေက်ာင္းသား မ်ား စိတ္ဝင္စားေအာင္၊ အလြယ္ဆံုး အရွင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ သင္ၾကားပို႔ခ် ေပးႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား တစ္ခုကို သင္သည့္အခါ ဖြဲ႕နည္းစည္း ကမ္းျဖင့္မစဘဲ ဖြဲ႕နည္းသင္ရမည့္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ျဖင့္စၿပီးမွ ထိုကဗ်ာကို ၾကည့္၍ ဖြဲ႕နည္းစည္းကမ္းထုတ္ျပ သည္။ ထို႔ ေနာက္ ထိုစည္းကမ္းအတိုင္း အတန္းသားမ်ား ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ျဖစ္ လာေအာင္ ဝိုင္း၍ဖြဲ႕ၾကသည့္နည္းကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား ကဗ်ာဖြဲ႕နည္းကို ပို၍စိတ္ဝင္စား လာၿပီး သေဘာလည္းေပါက္လြယ္ ေၾကာင္း သိလာရပါသည္။ ဆရာပါေမာကၡကဂုဏ္ထူးတန္း မွာ လႊတ္ေတာ္မွတ္တမ္းစကားေျပ ေလ့လာသည့္ စာတမ္းတစ္ေစာင္ ေရးရန္ တာဝန္ေပးသျဖင့္ စာတမ္း ေရးၾကရပါသည္။ ကိုးကားစရာ စာ အုပ္မ်ားကို လက္လွမ္းမီသမွ် ရွာေဖြ ကိုးကားၾကရပါသည္။ စာေမးပြဲေျဖၿပီးေတာ့ ႏႈတ္ေမး စာေမးပြဲ (Viva Voce) စစ္ေမး သည္။ ျပင္ပစာစစ္ပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေပးသူမွာ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္ျဖစ္သည္။ အသက္ ၇ဝ ေက်ာ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပါေမာကၡပညာရွင္ အျဖစ္ ျပန္လည္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ သည့္ ဆရာႀကီးကို ျပင္ပ စာစစ္ပုဂၢိဳလ္ အျဖစ္ ဆံုစည္းရသည့္အတြက္ မ်ားစြာဂုဏ္ယူဝမ္းသာ ရပါသည္။ ဆရာႀကီးႏွင့္အတူ ဆရာ ပါေမာကၡ ႏွင့္ ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ား စစ္ ေမးသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို အားရသည္ လည္းရွိသည္။ အားမရသည္လည္း ရွိသည္။ တာဝန္ေတာ့ ေက်သြားပါၿပီ။ ဒုတိယႏွစ္ ဂုဏ္ထူးတန္းတက္ေသာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သူငယ္ခ်င္း ၄ ေယာက္ ႏွင့္အတူ ထိုႏွစ္မ်ားမွာ မဟာဝိဇၨာ အရည္အခ်င္းစစ္တန္းတက္ေသာ သူငယ္ခ်င္း ၆ ေယာက္၊ စုစုေပါင္း ၁ဝ ေယာက္ ေျဖၾကပါသည္။ ေျဖၿပီး ေတာ့ တာဝန္ေက်သြားပါၿပီ။ ေအာင္စာရင္းထြက္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္က ပထမတန္း (First Class) ျဖင့္ ေအာင္ျမင္ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ အမွတ္တရ မွတ္ တိုင္တစ္တိုင္ပါ။
ေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)