”ကဗ်ာ-ဆိုတာ စာေပပံု သဏၭာန္အမ်ဳိးမ်ဳိး အေထြေထြသဗၺရနံ ေပါင္းထဲမွာ အဆင့္အျမင့္ဆံုး၊ အႏု ပညာအပီသဆံုး”လို႔ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ ဂုဏ္တင္ခဲ့ၾကသလို။ ”ကဗ်ာပညာရွိ က၀ိမ်ားရဲ႕ ဥစၥာပစၥည္းသာျဖစ္တယ္” လို႔ ေျမႇာက္စားဘန္းတင္စန္းတင္ခဲ့ ၾကတာ ႏွစ္ပရိေစၦဒ မ်ားလွပါေပါ့။ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါေပါ့ဗ်ာ။ ယဥ္ေက်းမႈ အရာမွာ ေရွးက်ခဲ့ၾကတဲ့ အေနာက္ တုိင္းက ေခါမေတြေကာ၊ အေရွ႕တုိင္း က ကုလားမ်ားပါ။ ကဗ်ာဆိုတဲ့စာေပ ပံုသဏၭာန္ကို ”တစ္ဆိတ္ကို တစ္ အိတ္လုပ္ၿပီး ”ပံုႀကီးခ်ဲ႕ခဲ့ၾကတာ ေရွး ပေ၀သဏီကတည္းက ပါပဲ။ အေရွ႕ တုိင္းတ႐ုတ္ႀကီးမ်ားလည္း ေရွးက တည္းက ကဗ်ာကို အေလးအျမတ္ ျပဳခဲ့ၾကတာပါပဲ။ ကုလားမ်ားဟာ ကဗ်ာကို ဘယ့္ကေလာက္ခ်စ္တတ္ သလဲဆုိရင္ အေရွ႕တုိင္းသားထဲက စာေပႏုိဗယ္ (Noble) ဆုပထမဆံုး ေတာင္ ရရွိခဲ့တာ၊ ဘဂၤါလီကုလားႀကီး ‘ရာဗင္ဒရာနတ္တဂိုး’ ပဲ မဟုတ္လား ဗ်။ ပါဠိ၊ သက္ၠတတို႔ကေန ျမန္မာျပန္ ထားတဲ့ ကဗ်ာလကၤာဆုိင္ရာ နိႆ ယ်က်မ္းမ်ားကို ၾကည့္ရင္ အာရွတုိက္ သားမ်ားဟာ ”ကဗ်ာအရာမွာ ငါ ဆရာပဲ”လို႔ေတာင္ လက္မေထာင္ႏုိင္ ၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕မ်ားဆုိရင္ ”မင္း႐ုိ႕ …ဥေရာပတုိက္သား ကဗ်ာဆရာ ဘိုင္ရြန္တို႔၊ ရွယ္လီတို႔၊ ကိတို႔ဆိုရင္ င႐ုိ႕က ပ်င္းေတာင္ပ်င္းေသး။ မိန္းမ ကဗ်ာဆရာမေတြဆုိရင္လည္း ဥေရာပသူ ကဗ်ာဆရာမအားလံုး ေပါင္းလုိက္ရင္ေတာင္ င႐ုိ႕ရဲ႕ လႈိင္ ထိပ္ေခါင္တင္ခါးတစ္၀က္ ေလာက္ပဲ ရွိတာ”လို႔ ေျပာမ်ား ေျပာခ်င္မလား မသိဘူး။
ကိုလိုနီေခတ္တုန္းက ျမန္မာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာအေျခအေနေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ (ကိုလုိနီေခတ္မွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာမွမရွိတာလို႔ေတာ့ ဘုမေတာနဲ႔ ေခတ္တုိင္းေခတ္တုိင္း မွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာရွိသပ။ အင္း၀ ေခတ္မွာ ေပၚခဲ့တဲ့ အသွ်င္မဟာရ႒ သာရရဲ႕ ကဗ်ာမ်ားဟာ အင္း၀ေခတ္ ရဲ႕ ေခတ္ေပၚကဗ်ာပဲ။) ကၽြႏု္ပ္တို႔ ေမြးဖြားႀကီးျပင္းလာတဲ့ လြတ္လပ္ေရး ေခတ္ႀကီးထဲမွာေတာ့ …ျမန္မာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြဟာ မိုးဦးက်မႈိ ေပါက္တဲ့ လြင္ျပင္ႀကီးမွာ မႈိေတြ ေဖြး ေဖြးလႈပ္သလို၊ စာနယ္ဇင္းေတြမွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြ ”တစ္မိုးလံုး ေဖ်ာက္ဆိတ္”ျဖစ္ေနေတာ့သကိုး။ မဂ္ၢဇင္းေတြမွာမွ ကဗ်ာပါတာမဟုတ္ ဘူး။ ၁၀ ျပားတန္ ဘားမားစတား” စာေစာင္ကေလးမွာေတာင္ ေခတ္ ေပၚကဗ်ာပါတယ္။ ဘာမွတ္သလဲ။ ျမန္မာေခတ္ေပၚကဗ်ာဟာ အဲလို ရွင္သန္ခဲ့တာ။
ဒီကေန႔ ဂ်ာနယ္တခ်ဳိ႕နဲ႔ သတင္းစာတစ္ေစာင္မွာ ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာေတြ ၀င့္၀င့္ႂကြားႂကြားပါရွိေန ၾကတာ ျမင္သမုိ႔လား။ ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာဆုိလို႔ ‘ေမာ္ဒန္ကဗ်ာ’ မတင္နဲ႔။ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာဆုိတာ ေတာင္မက် ေျမာက္မက် ကျပားစကားလံုး။ ေမာ္ ဒန္ဆိုတာ Modern ဆိုတဲ့ အဂၤလိပ္ စာလံုး။ ျမန္မာစာလံုး ”ကဗ်ာ”နဲ႔ မပတ္သက္ဘူး။ တဲြစပ္မေနဘူး။ ျမန္ မာႏုိင္ငံမွာ တစ္ခ်ိန္တုန္းက ”ေမာ္ ဒန္ကာတြန္း”ဆိုတာပဲရွိတယ္။ ေမာ္ ဒန္ကဗ်ာဆုိတာ မရွိဘူး။ ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာပဲရွိတယ္။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္၊ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၊ မဆလေခတ္၊ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၊ နအဖ၊ န၀ကေခတ္၊ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၊ ဒီကေန႔ ဒီမိုကေရစီ ေခတ္၊ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ …။
ကဗ်ာဟာ ႏုိင္ငံတစ္ခုတစ္ခုရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာ မွ်င္တစ္ေခ်ာင္း နဲ႔တူေနတာ။ ေဟာသည့္ …ျမန္ မာႏုိင္ငံ တစ္ႏုိင္ငံတည္းရွိတယ္လို႔ ေတာင္ ေျပာလို႔ရမယ္ဗ်။ ၾကည့္စမ္း …မဂၢဇင္းေတြ တစ္ျဖဳတ္ျဖဳတ္နဲ႔ အနိစၥသေဘာကိစၥေခ်ာကုန္ၾကေတာ့ လည္း ကဗ်ာက ေသမသြားဘူး။ လံုး ခ်င္းကဗ်ာစာအုပ္ကေလးေတြအျဖစ္ နဲ႔ တစ္ဖ်တ္ဖ်တ္ထြက္ေပၚလာၾကတာ ပဲ။ ကဗ်ာဆရာႀကီးမ်ားရဲ႕ ထြက္ၿပီး သား ကဗ်ာတစ္အုပ္ေတြကလည္း ၁၀ ႀကိမ္ေျမာက္၊ အႀကိမ္ ၁၀၀ ေျမာက္အျဖစ္နဲ႔ ဘြားခနဲ၊ ဘြားခနဲ ေပၚထြက္လာတာပဲ။ (အႀကိမ္ ၁၀၀ ေျမာက္ဆိုလို႔ မအံ့ၾသပါနဲ႔။ မေရာင္း ရလို႔ ဆုိင္ေနာက္ဘက္ေခ်ာင္းထဲမွာ သိမ္းထားရာက မၾကာခဏျပန္ထုတ္ ၿပီး ခင္းက်င္းျပေနရလို႔ အႀကိမ္ ၁၀၀ ေျမာက္လု႔ိ ဆိုလိုက္တာ) ထူးထူးဆန္း ဆန္း …ကဗ်ာစာအုပ္တင္မေရာင္း တဲ့ စာအုပ္ဆုိင္ႀကီး တခ်ဳိ႕ ရန္ကုန္ မွာ ရွိတယ္ဗ်။
”ကဗ်ာစာအုပ္ခင္းက်င္းျပသ စရာ သင့္ေတာ္တဲ့ေနရာမရွိလို႔ပါဗ်ာ” လို႔ ဆုိင္ရွင္ေတြက ယဥ္ေက်းစြာျငင္း တတ္ၾကတယ္။ အမွန္ကေတာ့ ကဗ်ာ စာအုပ္ေတြက အေရာင္းထုိင္းလို႔ပါ။ အဲဒါမ်ား ”ကဗ်ာစာအုပ္ေတြက အေရာင္းထုိင္း ကုန္ပစၥည္းျဖစ္ေန တယ္”လို႔ ေျပာင္ဖြင့္ေျပာလိုက္ရင္ ၿပီးတာပဲဗ်ာ။ အားနာစရာမလိုပါဘူး။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ သည္းခံစိတ္ႀကီး မားၿပီး အငတ္ခံႏုိင္လို႔လည္း ကဗ်ာ ဆရာလုပ္ေနၾကတာပါ။ ကဗ်ာစာ အုပ္ထုတ္တဲ့သူအမ်ားစုကလည္း ”အလွဴေရစက္၊ လက္နဲ႔မကြာ”သဒၶါ တရားထက္သန္လြန္းလို႔၊ မဲြသြားမွာ မေၾကာက္ဘဲ ကဗ်ာစာအုပ္ထုတ္ေန ၾကတာပါ။
သို႔ေသာ္ …ကဗ်ာဆရာတခ်ဳိ႕ မ်ား ဘယ့္ကေလာက္သတိ္ၱရွိ၊ ယံု ၾကည္ခ်က္ျပင္းသလဲဆိုရင္ …႐ႈံး မယ္မွန္း ေသခ်ာေပါက္ (ပလံု)ေတာ့ မွာ မွန္းသိရဲ႕သားနဲ႔ ကိုယ့္ေငြနဲ႔ ကိုယ္ ကဗ်ာစာအုပ္ေတြ ခပ္ရဲရဲ၊ ခပ္တင္း တင္းထုတ္ၾကတာကလား။ ေနာက္ ဆံုးေတာ့ ”ေရာ့ …အင့္”၊ ”ေရာ့ …အင့္”နဲ႔ အလကားေ၀လိုက္ရင္ ကိုယ့္ကဗ်ာေတြ လူထုၾကား ျပန္႔ႏွံ႔ သြားတာပဲမဟုတ္လား။
ဒီေခတ္က Online ေခတ္ဆုိ ေတာ့၊ ကဗ်ာဆရာေတြ (အင္း … နာမည္ခံေတြ၊ ကဗ်ာ႐ူးေတြ ဆုိပါ ေတာ့)ပိုၿပီး မ်ားလာေလသေပါ့။ ၿပီး ေတာ့ ဒီေခတ္မွာ ကဗ်ာဆရာထဲက တုိင္းအဆင့္လႊတ္ေတာ္အမတ္တို႔ ဘာတို႔ျဖစ္လာတဲ့ ပုဂ္ၢိဳလ္ေတြလည္း ရွိလာၾကေပသကိုး။ သူတို႔ဟာ ေနာင္ တစ္ခ်ိန္မွာ ခ်ီလီႏုိင္ငံက ကဗ်ာဆရာ ႀကီး ‘နီ႐ူဒါ’ Pablo Neruda လို သံ အမတ္ႀကီးေတြ ဘာေတြျဖစ္ၿပီး ကမၻာပတ္ခ်င္ ပတ္ေနရမွာ။
က်ဳပ္တို႔ၿမိဳ႕က သူ႔ကိုယ္သူကဗ်ာ ဆရာအျဖစ္ အခိုင္အမာခံယူထားတဲ့ ‘ေမာင္မိုးယဥ္’ဆိုတာက အခုဆိုရင္ အသက္ ၇၂ ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ ကဗ်ာပုဒ္ေရ လည္း ၇၀၀၀ ေက်ာ္ေရးၿပီးခဲ့ပါၿပီ။ မွတ္သားစရာကေတာ့ တစ္ပုဒ္မွ ပံုႏွိပ္စာလံုးအျဖစ္နဲ႔ လူထုၾကားထဲကို လည္း မေရာက္ခဲ့၊ အြန္လိုင္းမွာလည္း စာတစ္လံုးမထင္ခဲ့တဲ့ ရြက္ပုန္းသီး ကဗ်ာဆရာႀကီးပါ။
သူက ဥစားၾကက္ေမြးျမဴေရး လုပ္ငန္းပိုင္ေတာ့ စီးပြားေရးေျပ လည္ၿပီး တစ္ေန႔၊ တစ္ေန႔ကဗ်ာခ်ည္း လွိမ့္ေရးေနခဲ့တာပါ။ တစ္ေန႔ကို အနည္းဆံုးကဗ်ာ ၃ ပုဒ္ေရးသတဲ့ ဗ်။
က်ဳပ္တို႔ၿမိဳ႕မွာ ကဗ်ာဆရာလို နာမည္မခံၾကေပမယ့္ ကဗ်ာေရးသူ ေတြေတာ့ အမ်ားသား။ ကဗ်ာသမား ေတြလို႔ပဲ သက္သက္ညႇာညႇာေခၚ လိုက္ၾကရေအာင္။ အေရအတြက္ တစ္ဒါဇင္ေက်ာ္ေလာက္ေတာ့ရွိမယ္။ သူတို႔က ကဗ်ာဆရာအႀကီးႀကီး ‘ေမာင္မိုးယဥ္’ရဲ႕ အိမ္မွာ တစ္ေန႔ေန႔ မြန္းလဲြပိုင္းမွာ စုေ၀းၾကၿပီး ‘စေန၀ိုင္း’ ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ကဗ်ာ ေတြ ရြတ္ၾကတယ္။ တစ္ေယာက္ကို အနည္းဆံုးကိုယ္တုိင္ေရးကဗ်ာတစ္ ပုဒ္ေတာ့ ရြတ္တယ္။ ကဗ်ာဆရာ အႀကီးႀကီး ေမာင္မိုးယဥ္ကေတာ့ အနည္းဆံုးကဗ်ာငါးပုဒ္ေလာက္ရြတ္ ရမွ ေက်နပ္တာ။
”က်ဳပ္က တစ္ေန႔ကို ကဗ်ာငါး ပုဒ္ေလာက္ ေရးရမွပဲ စား၀င္အိပ္ ေပ်ာ္သဗ်ာ”လို႔ သူက အႂကြားမပါ ဘဲ ေျပာဖူးပါတယ္။
တစ္ခုေသာ တစ္ေန႔ေန႔မွာေတာ့ စေန၀ိုင္းမွာ မ်က္ႏွာသစ္ကုလားက ေလးတစ္ေယာက္ပါလာတယ္။ ပရ ဟိတလုပ္ငန္းေတြမွာ တက္တက္ႂကြ ႂကြပါ၀င္တတ္တဲ့ ပလာတာ႐ုိက္ၿပီး အသက္ေမြးတဲ့ ကုလားကေလး ခ်ဳိ တူးပါပဲ။ အစီအစဥ္အရ မ်က္ႏွာသစ္ ကဗ်ာဆရာကေလး ခ်ဳိတူးကို ပထမ ဆံုးကဗ်ာရြတ္ခြင့္ျပဳလိုက္ပါတယ္။ ခ်ဳိ တူးက ခပ္တည္တည္နဲ႔ ထရပ္၊ ရွပ္ အက်ႌအိတ္ကပ္ထဲက စက္ၠဴေခါက္က ေလးထုတ္ၿပီး ရြတ္လိုက္တာက …
”အိမ္သာတံခါးပိတ္၍၊ မိလႅာ တစ္အား ႏွိပ္ၾကေလသတည္း”တဲ့။ ခ်ဳိတူးက ေျပာေသးတယ္။
”ကဗ်ာတိုေတြ ေခတ္စားတယ္ ဆုိလို႔၊ ကၽြန္ေတာ္လည္း ကဗ်ာတိုတုိ ပဲ စပ္လုိက္ပါတယ္”တဲ့ ။ ။
ၾကဴးႏွစ္