ေရွးရခုိင္ျပည္မွာ ”ဓညဝတီ- ေဝသာလီေလးၿမိဳ႕နဲ႔ ေျမာက္ဦး”အစ ရွိတဲ့ ေခတ္ေတြ ထြန္းကားခဲ့တုန္းက ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈမ်ားလည္း ထြန္း ကားခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုထြန္းကား ခဲ့တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားထဲမွာ ”သဘင္၊ ဂီတ၊ အက”တုိ႔ေတြလည္း ပါဝင္ခဲ့ၾက ပါတယ္။
ရခုိင္အမ်ဳိးသားေတြမွာ ျမန္မာ အမ်ဳိးသားမ်ားနည္းတူ ေရွးဘုရင္ မ်ားလက္ထက္ကစၿပီး၊ ၁၂ ရာသီပဲြ သဘင္ေတြ ခင္းက်င္းေလ့ရွိခဲ့ၾကပါ တယ္ ။ ရာသီအလုိက္ခင္းက်င္းတဲ့ ပြဲသဘင္ေတြကို အေၾကာင္းျပဳလို႔ ေတး-ဂီတနဲ႔အက-အခုန္အမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ ေပါက္ဖြားလာခဲ့ပါတယ္။ ေခတ္အ မ်ဳိးမ်ဳိး၊ ပြဲသဘင္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အက အခုန္အမ်ဳိးမ်ဳိးေတြထဲက ေရွးေျမာက္ ဦးေခတ္က စတင္ထြန္းကားလာတဲ့ ”တံုးအက”က တစ္နည္းတဖံုစိတ္ဝင္ စားဖြယ္ရာေကာင္းပါေပတယ္ ..။ ”တံုးၾကမ္းအက”နဲ႔ ”တံုးအက”ရယ္ လို႔ ၂ မ်ဳိးရွိပါတယ္ ။
x x x x x x
”တံုးၾကမ္းအက”
ဒီအကမ်ဳိးက သကၠရာဇ္ ၈၉ဝ ေက်ာ္မွာ ဆရာေတာ္ အဂၢသိေၪၥယ် စ်ာပနပဲြေတာ္က အစျပဳလို႔ ကျပလာ ၾကတာ ျဖစ္တယ္ဆုိတာ ေရွးစာေပ က်မ္းဂန္မ်ားအရ သိရွိပါတယ္ ။ အဲ ဒီအခါက ေရွးရာဇဝင္အရ မာရယု မင္းရဲ႕ ဝတၱဳကို ”တံုးခ်င္း” စပ္ဆိုလို႔ ေရွးရခုိင္လူငယ္မ်ား သီဆုိ ကခုန္ခဲ့ ၾကပါတယ္ ။
”တံုးၾကမ္းအက”မွာ အမ်ဳိးသား ေတြခ်ည္းဘဲ ကျပေလ့ရွိတဲ့ အကျဖစ္ ပါတယ္။ ကျပရာမွာ လူရြယ္ လူလတ္ ေတြ ၂၅ ေယာက္ကေန အေယာက္ ၅ဝ အထိ ပါဝင္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ ၄ ေယာက္တစ္တဲြ တန္းစီလု႔ိ တူရိယာ စံုတို႔နဲ႔ ကြက္စံုနင္းၿပီး ကေလ့ရွိၾက တယ္ ။ သီဆုိရာမွာ ”တံုးခ်င္း”ကိုပဲ သီဆုိၾကတာကို ငယ္စဥ္ကေလး အရြယ္က ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ ပါတီေခတ္မွာ ေျဖေဖ်ာ္တင္ဆက္ျပသ တဲ့ ”ဗဟိုသတင္းစဥ္႐ုပ္ရွင္မွတ္တမ္း”မွာ ၾကည့္႐ႈခဲ့ၾကရတာေၾကာင့္ ”တံုး ၾကမ္းအက” ကို ကိုယ္တုိင္ျမင္ေတြ႕ဖူး ပါတယ္ ။
အဲဒီ ”တံုးခ်င္း”မွာ ဇာတ္နိပါတ္ ေတာ္လာ အျဖစ္အပ်က္မ်ား၊ ရာဇ ဝင္ေရးရာအျဖစ္အပ်က္မ်ားနဲ႔ ဒ႑ာ ရီပံုျပင္ေတြထဲက ေရြးခ်ယ္ထုတ္ႏႈတ္ လို႔ သီကံုးစပ္ဆိုထားတဲ့ ”တံုးခ်င္း” မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ”တံုးၾကမ္းအက” မွာ အေရးႀကီးတဲ့အပိုင္းက ”အတက္ အဆင္း”အကပဲ ျဖစ္တယ္။ ”အတက္ အဆင္း”ကႀကိဳးကကြက္ဆုိတာက မိမိတို႔ ကျပရမဲ့ဇာတ္အေၾကာင္းကို အက်ဥ္းအားျဖင့္ ဖြဲ႕ႏြဲ႕ေဖာ္ျပလုိက္ တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္ ။
”တံုးၾကမ္းအက”ကျပရာမွာ က ျပတဲ့ ဝတၱဳဇာတ္လမ္းထဲပါတဲ့အတုိင္း ထီးပံု၊ နန္းပံု၊ သစ္ပင္၊ ေတာ၊ ေတာင္ စတဲ့ပံုေတြကို ေပၚလြင္ေအာင္ ႐ုပ္ လံုးေဖာ္လို႔ ကျပရတဲ့အျပင္၊ တီးကြက္ နဲ႔ ကကြက္တို႔မွာလည္း သီဆုိတဲ့ အသံနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ အထူးသတိ ျပဳလို႔ ကျပၾကရပါတယ္ ။
”တံုးၾကမ္းအက”က ေျခနင္း တစ္ကြက္ လက္ခုပ္တစ္ခ်က္စီေျမႇာက္ ၿပီး ကေနရာက ကုန္းၿပီး တီးရေတာ့၊ ကျပရတဲ့သူေတြအဖို႔ အေတာ္ပင္ပန္း ခက္ခဲပါတယ္။ ေညာင္းညာတယ္ ေပါ့။ ျပသတဲ့ သင္ဆရာေတြလည္း နည္းပါးလာေတာ့၊ ကျပမဲ့သူေတြ လည္း ရွားပါးသြားပါၿပီ။ အဲဒါေၾကာင့္ ”တံုးၾကမ္းအက”မ်ဳိးကို ေရွးအခါက ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲမ်ားမွ တစ္ပါး၊ တျခား ပြဲသဘင္ေတြမွာ မကၾကေတာ့ဘူးလို႔ ရခုိင္အမ်ဳိးသားႀကီး ဦးထြန္းလွျဖဴက ေျပာျပပါတယ္။ ထိုထိုေသာ အခက္ အခဲမ်ားကို အေၾကာင္းျပဳလို႔ ယေန႔ ေခတ္ ရခုိင္လူငယ္မ်ားက ”တံုးယိမ္း အက”တစ္မ်ဳိးကို တီထြင္ကျပလာၾက တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
x x x x x x
”တံုးယိမ္းအက”
”တံုးယိမ္းအက”ဆိုတာ ”တံုး ၾကမ္းအက”ကေန ေပါက္ဖြားလာခဲ့ တာျဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီ ”တံုးၾကမ္း အက”နဲ႔မတူ တမူထူးျခားတာက ”တံုးယိမ္းအက”ကကြက္တို႔ကို ”ကြက္ နင္းအက၊ အတက္အဆင္းအက၊ အႏြဲ႕အက”ရယ္ဆုိၿပီး အကသံုးမ်ဳိး ေျပာင္းလဲလုိ႔ ကျပႏုိင္ခဲ့တယ္လို႔ ဦး ထြန္းလွျဖဴရဲ႕ ေျပာစကားအရ သိခဲ့ရ ပါတယ္ ။
သီဆုိရာမွာ ဇာတ္နိပါတ္၊ ရာဇ ဝင္၊ ႏုိင္ငံေရးရာ အျဖစ္အပ်က္ေတြ မ်ားထဲက ေကာင္းႏုိးရာရာကို ေရြး ခ်ယ္ထုတ္ႏႈတ္လို႔တစ္မ်ဳိး၊ ပုဂၢိဳလ္ ေက်ာ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္အေၾကာင္း ကို ေရြးခ်ယ္လို႔ တဖံု၊ သီကံုးဖဲြ႕ဆိုေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ဥပမာ ရခုိင္အာဇာ နည္ပုဂၢိဳလ္ ဦးျမဝါအေၾကာင္း ဖဲြ႕ဆုိ ရာမွာ
”ရကၡာေအာင္ခ်ာ x x မ႑လ မွာ x x x ၿမိဳ႕ရာခ်မွတ္ x x ထီးနန္း တည္ x x x ေျမာက္ဦး x x ရႊီျပည္ x x ဌာနီျမတ္က x x x ေမာ္ကြန္းတင္ မွတ္ x x x ဦးျမဝါ x x မ်ားလူတကာ x x x နိရာႏွံ႔ေအာင္ x x နိညမျပတ္ x x နာမည္ေျပာင္ x x x ရကိၡဳင္ ျပည္ေဘာင္ x x x လြန္ထင္ရွားေရ x x (ဦးျမဝါ-ဇာနည္စစ္စစ္ x x ဇာ နည္စစ္စစ္ ဦးျမဝါx x) x x x x ” အစရွိတဲ့ ဇာတိမာန္ တက္ၾကြဖြယ္ ရာ ဖဲြ႕ဆိုထားပါတယ္။ ၾကားရသူ ပရိ သတ္အေပါင္း ႏွစ္သက္စြဲလန္းသြား ေစပါတယ္။ အဆိုမွာလည္း အကနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိေစဖို႔ ခဲြျခားလို႔ ဆိုတတ္ရပါတယ္။ အကတစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုအကူးအေျပာင္းမွာျဖစ္ေစ၊ သီ ခ်င္းတစ္ပုဒ္ဆံုးလို႔ ေနာက္တစ္ပုဒ္ အကူးမွာ ျဖစ္ေစ …
”ယိမ္းလိုက္ေလ ယိမ္းလိုက္ ေမာင္႐ုိ႕၊ ဘယ္ခြင္ ညာခ်ိန္ ယိမ္း လုိက္ၾကစမ္း”လို႔ သံတုိင္ သံခ်ပ္မ်ဳိး ကို သီဆုိေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလိုအကမ်ဳိး ကို ရခုိင္တုိင္းရွိ ၿမိဳ႕၊ ရြာအသီးသီးတို႔ မွာ ကျပလာခဲ့ၾကတာ ႏွစ္ေပါင္း ၄ဝ မွ် ၾကာရွိခဲ့ပါၿပီ။ ရခုိင္လူငယ္ လူ လတ္တို႔ အႏွစ္ၿခိဳက္ဆံုးနဲ႔ ေက်းလက္ တို႔မွာ ေခတ္အစားဆံုး အကတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ”တံုးယိမ္းအက”ေတြ ကို ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲနဲ႔ ေက်းလက္ပြဲသဘင္ ေတြမွာ အမ်ားဆံုးေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။
”တံုးယိမ္းအက”ကျပတဲ့အခါ လူငယ္အေယာက္ ‘၆ဝ’ကေန ‘၁ဝဝ’ အထိ ပါဝင္ရၿပီး၊ ၂ တန္း၊ ၄ တန္း စသျဖင့္ အတန္းခဲြကာ ကၾကရပါ တယ္။ ျမန္မာယိမ္းေတြလို အၿမိဳင္တီး ကြက္ကို အေျခခံလို႔ ယိမ္းတီးလံုးနဲ႔ ေတးသြားအလိုက္ စီစဥ္ကျပသြားၾက ပါတယ္။ လက္ – ေျခ၊ ေခါင္း – ခါး တို႔ အယိုင္အေစာင္းညီညီ၊ ေတးသံ ၿမိဳင္ၿမိဳင္နဲ႔ ဇာတိမာန္တက္ၾကြဖြယ္ ရာ ေတးသီခ်င္းေတြ သီဆုိကျပၾက တဲ့အခါမ်ဳိးမွာ ပြဲၾကည့္သူပရိသတ္ ေတြ စိတ္ထဲအားရ ရႊင္ျမဴးဖြယ္ရာ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
ေရွးအခါက ”တံုးၾကမ္းအက” ကို အစဥ္အဆက္ ကျပလာခဲ့ၾကေပ မယ့္လည္း ယခုအခါ ”တံုးၾကမ္းအက” ေပ်ာက္ကြယ္လာခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္း ၅ဝ နီးပါးၾကာရွိခဲ့ပါၿပီ။
”အသက္ ၇ဝ ေက်ာ္အရြယ္ရွိ တဲ့ ကြၽန္ေတာ့္မိတ္ေဆြႀကီး ဘႀကီးျဖဴ လုိ႔ေခၚတဲ့ ရခုိင္အမ်ဳိးသားႀကီး ဦး ထြန္းလွျဖဴက ”တံုးၾကမ္းအကနဲ႔ တံုး ယိမ္းအက” ၂ မ်ဳိးစလံုးကို ”တံုးအ က”ရယ္လို႔ ရခုိင္အမ်ဳိးသားႀကီး၊ အမ်ဳိးသမီးႀကီးမ်ားက ယေန႔ထိေခၚ ဆုိေနၾကတယ္”လို႔ ေျပာျပပါေၾကာင္း ကြၽန္ေတာ့္မိတ္ေဆြမ်ားကို ထပ္ဆင့္ ေျပာၾကားရင္း …အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါ တယ္။
ေသာ္တာေအာင္ (ေက်ာက္ေတာင္)