ဘာသာ စကားကို အာ႐ံုဝင္စား သည့္စိတ္ပို၍ ထက္သန္လာေအာင္ အေထာက္အကူျပဳေသာ အေျခ အေနတစ္ခုမွာ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္က စတင္ ထုတ္ေဝေသာ တကၠသိုလ္ ပညာပေဒ သာ စာေစာင္ အတြဲ ၁၊ အပိုင္း ၁ တြင္ လူ႔ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္ ဘာသာစကား ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္ေရးေသာ ေဆာင္းပါး အေရြးရျခင္းျဖစ္သည္။ ပုသိမ္ေကာလိပ္မွာ ကြၽန္ေတာ္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ ထိုစဥ္က မူဝါဒ ျဖစ္ေသာ တကၠသိုလ္ပညာကို ျမန္မာ လို သင္ၾကားေရးအတြက္ အေထာက္ အကူအျဖစ္ တကၠသိုလ္ပညာပေဒ သာစာေစာင္ကို ထုတ္ေဝမည္ျဖစ္၍ တကၠသိုလ္ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားပါဝင္ ေရးသားရန္ ဖိတ္ေခၚသည့္ ေၾကညာ ခ်က္တစ္ခုကို အထက္တန္းပညာဦး စီးဌာန (အဆင့္ျမင့္ပညာ ဦးစီးဌာန ဟု ေနာင္အမည္ေျပာင္းသည္)က ထုတ္လိုက္သည္။
ကြၽန္ေတာ္က ထိုေၾကညာခ်က္ကို စိတ္ဝင္စားသျဖင့္ ေဆာင္းပါးေရးဖို႔စဥ္းစားရာ လူကိုယ္ ခႏၶာကို အစြဲျပဳသံုးႏႈန္းေသာ ‘မ်က္ႏွာ ငယ္သည္၊ ေခါင္းမာသည္၊ ေျခ သြက္သည္၊ လက္ျမန္သည္၊ အသည္း စြဲ၊ မ်က္စိႀကီးနားႀကီး’ စသည့္စကား လံုးမ်ားကို အေျခခံ၍ ေဆာင္းပါး ေရးဖို႔ စိတ္ကူးရၿပီး ထိုစကားလံုးမ်ား ကို စုစည္း၍ အမ်ိဳးအစားခြဲျခားၿပီး ေလ့လာေသာ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရး လိုက္သည္။ ျမန္မာစာဌာနမွဴး လည္း ျဖစ္ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးလည္းျဖစ္ေသာ ဆရာႀကီး ဦးလွေရႊက ကြၽန္ေတာ့္ ေဆာင္းပါးကို စိစစ္ေထာက္ခံၿပီး ေပးပို႔လိုက္သည္။ စာေစာင္ထြက္ ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ရန္ကုန္ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ေနပါ ၿပီ။ ပထမဆံုးထုတ္ေသာ စာေစာင္ ျဖစ္သည့္အျပင္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္၊ ပါေမာကၡ၊ ကထိကဟူေသာ ဆရာ ႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ား၏ ေဆာင္းပါး မ်ားထဲတြင္ နည္းျပဆရာ ေပါက္စ ကြၽန္ေတာ္၏ေဆာင္းပါး အေရြးခံရ သည္ဆိုေတာ့ ဘယ္ေလာက္ဂုဏ္ယူ စရာ ေကာင္းလိုက္ပါသနည္း။ မ်ား စြာ ဝမ္းသာဂုဏ္ယူမိသည္ႏွင့္အမွ် ဘာသာစကားဘက္သို႔ ပို၍အာ႐ံု တိမ္းၫႊတ္လာရပါသည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာစာဌာနသို႔ လာေရာက္ပညာသင္ၾကားေနေသာ ႏိုင္ငံျခားသားေက်ာင္းသားမ်ားထဲက ဘာသာေဗဒပညာရွင္ ဂ်ာမနီဇနီး ေမာင္ႏွံကို သင္ၾကားရန္ ကြၽန္ေတာ္ လည္း တာဝန္က်ပါသည္။
ကြၽန္ေတာ္ က ပညာပေဒသာစာေစာင္မွာပါဝင္ ေသာ ထိုေဆာင္းပါးကို မူတည္၍ သင္ၾကားရာ သူတုိ႔စိတ္ဝင္စားၾက သည္။ သူတို႔မွာ ျမန္မာနာမည္ေတြရွိ သည္။ ကိုဟန္စိန္ႏွင့္ မယဥ္ေရႊျဖစ္ သည္။ ဂ်ာမနီနာမည္ေတြက Mr. Hermann Janzen ႏွင့္Mrs. Marqarete Janzen ဖစ္သည္။ ျမန္မာစကားႏွင့္ပတ္သက္၍ သူတုိ႔ မွာ အေျခခံရွိၿပီးသားျဖစ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္သင္ၾကားသည့္အခ်က္မ်ား ကို စိတ္ဝင္တစား ျပန္ေဆြးေႏြးသည္။ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္းမွာ ေျမာက္ပိုင္း မြန္ခမာဘာသာစကား မ်ိဳးႏြယ္စုဝင္ ပလဲ(ေငြပေလာင္)စကား၏ သဒၵါ စိစစ္ခ်က္ သုေတသနစာတမ္းကိုဖတ္ ၾကသည္။ တိုင္းရင္းသား ဘာသာ စကားတစ္ခုကို ဘာသာေဗဒနည္းျပ ျဖင့္ ဘယ္လိုဘယ္ပံု ေလ့လာသည္ကို သိခြင့္ရလိုက္ပါသည္။
ကြၽန္ေတာ္မဟာဝိဇၨာ ေနာက္ ဆံုးႏွစ္ အပိုင္း ၁ ႏွင့္ ၂ ေအာင္ၿပီး ေတာ့ က်မ္းျပဳရသည္။ က်မ္းေခါင္း စဥ္မွာ ‘အသံုးေရြ႕လာေသာ ဓေလ့ သံုး ျမန္မာစကားမ်ား’ ျဖစ္သည္။ လူ႔ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္ ဘာသာစကား ေဆာင္းပါးမွတစ္ဆင့္ နယ္ပယ္ခ်ဲ႕ လုိက္ေသာအခါ လူမႈကိစၥအမ်ိဳးမ်ိဳး ကို အေျခခံ၍ ေပၚေပါက္လာေသာ တင္စားသံုးႏႈန္းေသာ စကားလံုးမ်ား ကို သတိျပဳမိသည္။ ထိုစကားလံုးမ်ား သည္ စကားလံုးမွာ ပါဝင္သည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားအတိုင္း အလိုက္ သင့္ အဓိပၸါယ္ ေကာက္၍မရဘဲ သီးျခားအဓိပၸါယ္ ေကာက္ရသည့္ စကားလံုးမ်ားျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္ စကားမွာ idiom ဟု ေခၚေသာ စကားလံုးမ်ားျဖစ္သည္။ ျမန္မာစာ ပါေမာကၡဆရာႀကီး ဦးဧေမာင္က idiom ကို ဓေလ့သံုး စကားဟု ျမန္မာမႈျပဳထားရာ ဆရာႀကီး၏ အသံုးအတိုင္း ျမန္မာဓေလ့သံုး စကားမ်ားဟု သံုးစြဲလိုက္ျခင္းျဖစ္ပါ သည္။ လူ႔ကိုယ္ခႏၶာသာမက အျခား လူမႈကိစၥမ်ားကို အေျခခံေသာ ‘က်ီး ကန္းေတာင္းေမွာက္၊ ဆင္ႀကံႀကံ၊ ဂယက္႐ိုက္၊ အၫႊန္႔ခ်ိဳး၊ ခုတံုးလုပ္၊ အိုးနင္းခြက္နင္း၊ ခါးေတာင္းက်ိဳက္ မျဖဳတ္တမ္း၊ ေရႊေပၚျမတင္၊ ကာရန္ သင့္၊ စည္းလြတ္ ဝါးလြတ္၊ ဗိုလ္စြဲ၊ ပိုက္စိပ္တိုက္၊ ဖူလံု+ စသည့္ စကား လံုးမ်ားျဖစ္သည္။
ထိုစကားလံုးမ်ား ကို သံုးႏႈန္းထားေသာ အေထာက္ အထားမ်ားကို စုစည္း၍စနစ္တက် ကတ္ျပားတင္ၿပီး အမ်ိဳးအစားခြဲကာ ဘာသာေဗဒ၊ သတၱေဗဒအျမင္ျဖင့္ ေလ့လာသည္။ ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ ခင္ေအးက ကြၽန္ေတာ့္က်မ္း၏ ႀကီးၾကပ္သူျဖစ္သည္။ ဆရာမႀကီးက ဘာသာေဗဒ သတၱေဗဒဆိုင္ရာ သေဘာတရားမ်ားကို လမ္းၫႊန္ သည္။ ဖတ္႐ႈကိုးကားသင့္ေသာ စာအုပ္မ်ားကိုလည္း လမ္းၫႊန္သည္။ ၂ ႏွစ္အခ်ိန္ယူ၍ ျပဳစုၿပီးေနာက္ ကြၽန္ေတာ့္က်မ္း ၿပီးစီးသြားပါသည္။ ဝမ္းသာစရာေကာင္းသည္မွာ က်မ္း တင္သြင္းသူမ်ား အားလံုးတြင္ ကြၽန္ေတာ္က အဆင့္ ၁ ရၿပီး ဂုဏ္ထူး ျဖင့္ ေအာင္ျမင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာစာဌာနတြင္ ဘာသာေဗဒ နည္းနာမ်ား အသံုးျပဳ၍ တင္သြင္း ေသာ က်မ္းမ်ားတြင္ ကြၽန္ေတာ့္က်မ္း မွာ ပထမဆံုးျဖစ္သည့္အတြက္ ဝမ္းသာဂုဏ္ယူရပါသည္။ က်မ္းႀကီး ၾကပ္သူဆရာမႀကီးကိုလည္း မ်ားစြာ ေက်းဇူးတင္ရပါသည္။
က်မ္းျပဳသည့္ ၂ ႏွစ္အတြင္း ဘာသာေဗဒစာအုပ္ မ်ားကို လယ္လက္လွမ္းမီသေလာက္ ေတာ္ေတာ္ကေလး ဖတ္ျဖစ္သည့္ အတြက္ ဘာသာေဗဒႏွင့္ ပို၍နီးစပ္ လာရပါသည္။ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ (ရန္ကုန္) ပညာေရးတကၠသိုလ္သို႔ ေျပာင္းရသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ မဟာ ဝိဇၨာဘြဲ႕ ရၿပီးပါၿပီ။ မဟာဝိဇၨာတန္းမွာ ဆရာႀကီးႏွင့္ ဆရာမႀကီးတုိ႔ သင္ၾကားေနေသာ စာအုပ္မ်ားကို ကြၽန္ေတာ္ရွာၿပီး ဆက္ဖတ္သည္။ သတိရစရာကေလးတစ္ခုရွိပါသည္။ ကြၽန္ေတာ့္ဇနီးေလာင္းႏွင့္ သူ႔သူငယ္ ခ်င္းမ်ားက ျမန္မာစာမဟာဝိဇၨာ တက္ေနသည္။ ဇနီးေလာင္းက စာ ေပအထူးျပဳယူသည္။ သူ႔သူငယ္ခ်င္း ၂ ေယာက္က ဘာသာစကားအထူးျပဳ ယူသည္။
သူတုိ႔ကိုသင္ရေသာ H.A Gleason ၏ Introduction to Descriptive Linguistics (သ႐ုပ္ ေဖာ္ ဘာသာေဗဒ နိဒါန္း)စာအုပ္ ကို ကြၽန္ေတာ္ေတာ္ေတာ္ဖတ္ထားၿပီး ျဖစ္၍ ဇနီးေလာင္း၏ သူငယ္ခ်င္း ၂ ေယာက္ကို တတ္သေလာက္ မွတ္ သေလာက္ ရွင္းျပေပးခဲ့သည္။ တစ္ခါ တစ္ခါ ကမၻာေအးေစတီ ပရိဝုဏ္ထဲ က တန္ေဆာင္းမ်ားသို႔ သြားၿပီး ေအး ေအးေဆးေဆး စာေဆြးေႏြးခဲ့ၾက သည္ကို သတိရမိပါသည္။ သူတုိ႔ကို ရွင္းျပႏိုင္ေအာင္ ဖတ္ရသည့္အတြက္ ပိုနားလည္သြားသည္။ ပညာေရးတကၠသိုလ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ဘာသာေဗဒသင္ၾကား ေပးဖုိ႔ အေၾကာင္းဖန္လာပံုကိုလည္း ေျပာရပါဦးမည္။ ပညာေရးတကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဌာနမွ ဆရာမ ေဒၚသန္း သန္းၾကည္ (ေမာင္စူးစမ္း ကေလာင္ အမည္ရွင္ ဆရာႀကီး ဦးခ်မ္းေအး၏ ဇနီး)သည္ ပညာေတာ္သင္အျဖစ္ လန္ဒန္ တကၠသိုလ္ အေရွ႕တိုင္းႏွင့္ အာဖရိက ပညာသင္ေက်ာင္းမွာ ဘာသာေဗဒ ပညာရပ္သင္ယူခဲ့ၿပီး ပညာေရးတကၠသိုလ္မွာ အမႈထမ္းရ သည္။ ေဒၚသန္းသန္းၾကည္ ဘာသာ ေဗဒ သင္ၾကားေပးဖုိ႔ ဌာနမွဴးက တာဝန္ေပးသည့္အတြက္ တတိယႏွစ္ ႏွင့္ စတုတၱႏွစ္ ဘီအီးဒီသင္တန္း မ်ားမွာ ႏွစ္တစ္ဝက္စီ ပို႔ခ်ေပးသည္။
တစ္ႏွစ္ပို႔ခ်ၿပီးေတာ့ ေဒၚသန္းသန္း ၾကည္ ေမာ္လၿမိဳင္ေကာလိပ္သို႔ ေျပာင္းရသည္။ ဌာနမွဴးဆရာမႀကီးက ဘာသာေဗဒဆက္သင္ဖို႔ ကြၽန္ေတာ့္ ကို တာဝန္ေပးသည္။ သို႔ျဖင့္ ဆရာမ ေဒၚသန္းသန္းၾကည္၏ အေမြကို ဆက္ခံၿပီး ဘာသာေဗဒသင္ရပါ ေတာ့သည္။ တတိယႏွစ္ ဘီအီးဒီတြင္ ပထမႏွစ္ဝက္၊ စတုတၳႏွစ္ဘီအီးစီတြင္ ဒုတိယႏွစ္ဝက္သင္ရန္ သင္႐ိုးမ်ား ခ်ိန္ဆေရးဆြဲရသည္။ ေက်ာင္းသား မ်ား စိတ္ဝင္စားၾကပါသည္။ ပညာေရးတကၠသိုလ္စာအုပ္ ဆိုင္အေၾကာင္းလည္း ေျပာစရာရွိပါ သည္။ ထိုကာလတြင္ အဂၤလိပ္စာ သင္တန္းမ်ားကို ရန္ကုန္ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္မွာ မထားေတာ့ဘဲ ပညာေရးတကၠသိုလ္မွာ ေျပာင္းေရႊ႕ ဖြင့္လွစ္သည္။ အဂၤလိပ္စာ အဓိက သင္တန္းသားမ်ားကို အေၾကာင္း ျပဳ၍ စာအုပ္ဆိုင္ကို အဂၤလိပ္စာအုပ္ သစ္မ်ားစြာ ေရာက္လာပါသည္။
ဘာသာေဗဒဆိုင္ရာ စာအုပ္မ်ား၊ စာေပဆိုင္ရာစာအုပ္မ်ား၊ ေန႔စဥ္လို လို အသစ္ေတြ ေရာက္လာသည္။Pelican Books, Penguin Books စသည့္စာစဥ္မ်ား၊ ELBS စာစဥ္မ်ား အမ်ားအျပားပါဝင္သည္။ ေစ်းႏႈန္း လည္း ခ်ိဳပါသည္။ စာအုပ္စံုမွန္း သိရေတာ့ စာအုပ္ဆိုင္မွာ ျပင္ပမွ လာၿပီး စာအုပ္ဝယ္သူမ်ားျဖင့္ အၿမဲ စည္ကားေနပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္ လည္း အတန္းအားခ်ိန္တိုင္းလိုလို စာအုပ္ဆိုင္ကိုသြားၿပီး စာအုပ္ဆိုင္ ဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ စကားစျမည္ေျပာ ရင္း ကိုယ္ႀကိဳက္ေသာ စာအုပ္ေတြ ဝယ္ျဖစ္သည္။
ဘာသာေဗဒစာအုပ္ မ်ား၊ စာေပသေဘာတရား၊ စာေပ ေဝဖန္ေရးဆိုင္ရာ စာအုပ္မ်ား အမ်ားဆံုး ဝယ္ျဖစ္ပါသည္။ သင္ၾကားေရးအတြက္ မ်ားစြာ အေထာက္အကူျပဳပါသည္။ ကြၽန္ေတာ့္ စာအုပ္စင္က ဘာသာေဗဒစာအုပ္ မ်ားတြင္ ပညာေရး တကၠသိုလ္စာအုပ္ ဆိုင္မွ ဝယ္ခဲ့ေသာ စာအုပ္အမ်ား အျပား ပါဝင္ခဲ့ပါသည္။ ပညာေရးတကၠသိုလ္စာၾကည့္ တိုက္မွလည္း ဘာသာေဗဒစာအုပ္ မ်ား ငွားဖတ္ခဲ့ပါသည္။ ရန္ကုန္ ဝိဇၨာ ႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္ျမန္မာစာ မဟာ ဝိဇၨာတန္းမ်ားတြင္သင္ေသာ စာအုပ္ မ်ားတြင္R.H Robins ၏ General Linguistics: An Introductor rS Survey ဆိုေသာ စာအုပ္လည္း ပါဝင္ သည့္အတြက္ ထိုစာအုပ္ကိုလည္း ရွာေဖြေလ့လာပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္း (Burma Research Society)အသင္းဝင္ ျဖစ္သည့္အတြက္ အသင္းကတစ္ႏွစ္ ၂ ႀကိမ္ ထုတ္ေဝေသာ ဂ်ာနယ္(JBRS) မ်ားကို အၿမဲတမ္း ဖတ္ရ ပါသည္။ ဂ်ာနယ္တြင္ ဘာသာေဗဒ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ စာတမ္းမ်ားလည္း ပါဝင္သည့္အတြက္ မ်ားစြာအဆင္ ေျပပါသည္။
ဆရာႀကီး ေဒါက္တာ လွေဘ Classifier (မ်ိဳးျပပစၥည္းမ်ား) ေလ့လာထားသည့္ စာတမ္းကို ဖတ္ရ ေသာအခါ ေလ့လာပံုေလ့လာနည္း ႏွင့္တကြ အသိသစ္ အျမင္သစ္ တိုး ပြားပါသည္။ ထိုကာလတြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ သုေတသနကြန္ဂရက္ေခၚ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ႏွစ္စဥ္က်င္းပၿပီး ပညာရွင္မ်ားက စာတမ္းမ်ားဖတ္ ၾကားၾကရာ ဘာသာေဗဒပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဆရာမႀကီးDr.Katheleen Forbes (ေဒါက္တာ ကင္းသလင္းေဖာ့)က ျမန္မာဘာသာ စကားကို ဘာသာေဗဒနည္းျဖင့္ သုေတသနျပဳထားေသာ စာတမ္း မ်ားလည္း ပါဝင္သည့္အတြက္ နား ေထာင္မွတ္သားရပါသည္။ ‘ျမန္မာ ဝါစဂၤမ်ား’၊ ‘ျမန္မာနာမ္ေပါင္းမ်ား’၊’ ျမန္မာ စကားလံုးသစ္ ဖန္တီးမႈမ်ား’ စသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို သုေတသနျပဳထားျခင္းျဖစ္၍ စိတ္ ဝင္စားစရာ ေကာင္းပါသည္။ ခ်က္ကို စလိုဗားကီးယား (ခ်က္ျပည္ေထာင္စု) တြင္ ျမန္မာဘာသာစကား ပို႔ခ်ေန ေသာ ဘာသာေဗဒပညာရွင္ ေဒါက္တာ ဦးမင္းလတ္၏ ျမန္မာ သဒၵါ ေလ့လာစိစစ္ခ်က္စာတမ္းမ်ား ႏွင့္Modernization of Burmese (ျမန္မာဘာသာစကားေခတ္မီေရး) ဟူေသာ စာအုပ္ကို မိတ္ေဆြတစ္ ေယာက္ထံမွ ငွားၿပီး ဖတ္ရေသာ အခါ ျမန္မာဘာသာစကားကို စနစ္တက် ေလ့လာပံုမ်ားႏွင့္ထိေတြ႕ ရပါသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဘာသာေဗဒ ပညာရပ္ နယ္ပယ္ထံသို႔ ေျခတစ္ လွမ္း ၿပီးတစ္လွမ္း ေလွ်ာက္လွမ္းဝင္ ေရာက္ခဲ့ပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)