2:05 pm
လူနာႏွင့္ ေရာဂါ
ေလာကမွာ လူရယ္လို႔ ျဖစ္လာၿပီ ဆုိကတည္းက ေရွာင္လႊဲမရတဲ့အုိျခင္း၊ နာျခင္း၊ ေသျခင္းဆုိတဲ့ ဒုကၡေတြနဲ႔ လူသားအားလံုး ႀကံဳေတြ႕ၾကရမွာ ေျမႀကီးလက္ခတ္ မလြဲ။ ဒီဒုကၡသံုးပါးထဲမွာ အုိျခင္းနဲ႔ ေသျခင္းကို လူေတြ ေၾကာက္ၾကတယ္ဆုိေပမယ့္ ေျပာစမွတ္ျပဳ ေလာက္ေအာင္ ဖိန္႔ဖိန္႔တုန္ျပားျပား ဝပ္ ေၾကာက္တာမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ ဘူး။ ရင္ဆုိင္လိုသည္ျဖစ္ေစ၊ မဆုိင္ လိုသည္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေန႔ေတာ့ အားလံုးႀကံဳေတြ႕ၾကရမယ့္ ျဖစ္စဥ္ေတြမို႔ အတန္အသင့္ တရားႏွလံုး သြင္းႏုိင္ၾကတယ္။ ေတြ႕လည္း မ ေတြ႕ခ်င္၊ ဘယ္အခ်ိန္ေတြ႕မယ္မွန္း လည္းမသိ၊ ႀကံဳရမွာကိုလည္း ေၾကာက္၊ ျဖစ္လာခဲ့ရင္လည္း ငါ့မွကံကြက္က်ားၿပီး ျဖစ္ရေလျခင္း၊ ေလာကႀကီးက ငါ့ကို ရက္စက္တယ္။ မတရားလိုက္တာ၊ ငါေလး သနားပါတယ္….ဒီလို ဒီလို ယူ ႀကံဳးမရ၊ အပူလံုးၾကြစရာေတြ ျဖစ္ေအာင္ ပိုးစိုးပက္စက္ လုပ္ႏုိင္တာကေတာ့ နာျခင္းတရား သို႔မဟုတ္ ေရာဂါဖိစီးႏွိပ္စက္မႈပါပဲ။ ဘာေၾကာင့္မ်ားနာျခင္းကို လူ ေတြ အရမ္းကာေရာ ေၾကာက္ရသ တုန္း။ နာတာထက္ကို ေသတာ ကပိုမဆုိးေပဘူးလားကဲြ႕။ ေသတာ ကုိ သိပ္မေၾကာက္ဘဲ နာတာကို ေၾကာက္ၾကတယ္ဆုိေတာ့ မဟုတ္ ေသးဘူးေနာ္လို႔ ေစာဒကတက္ ခ်င္ၾကမယ္ထင္တယ္။ ေစာဒကဆုိ တာလည္း တက္ရတဲ့အမ်ဳိးကုိး၊ ေစာဒက က်လို႔မွမရပဲ။
ေသတယ္ဆုိတာ အားလံုး တစ္တန္းတစ္စားတည္း Universal Process ေလ။ သာတူညီမွ် အလြန္ရိွတယ္။ ဘယ္သူဘယ္ေလာက္ ႀကီးႀကီး ဘာႀကီးျဖစ္ေနေန ေသတာ ကို ေရွာင္လႊဲလို႔မရ။ လူတုိင္းႀကံဳရ မွာမုိ႔ လူတစ္ေယာက္ ေသၿပီဆုိရင္ ေသမွာေပါ့၊ အကုသိုလ္မ်ားတာ ကိုး၊ ဘာကုိး၊ ညာကိုး စသည္ျဖင့္ ကဲ့ရဲ႕႐ႈတ္ခ်စရာ အေၾကာင္း သိပ္မရိွလွဘူး။ သိပ္ကို ဆုိးရြားေသာင္းက်န္းသူမ်ားက လဲြရင္ေပါ့ေလ။
”ေၾသာ္…သူေတာင္ဆံုး သြားရွာၿပီကိုး၊ အင္းေလ..လူဆုိတာ ေသမ်ဳိးခ်ည္းပဲကိုး။ ကိုယ့္အလွည့္လည္း ဘယ္ေတာ့ေရာက္မယ္ မသိဘူး။ ေနာက္ဘဝအတြက္ အထုပ္ပါေအာင္ ဒါနနဲ႔ သီလပါရမီ ေလးေတြ ျဖည့္ထားၾကေနာ္။ အ သက္က အငယ္ေလးရိွေသးတာ၊ ေနမယ္ဆို အမ်ားႀကီး ေနလို႔ရေသးတာေနာ္ အရြယ္ ေကာင္းေလး။ တုိင္းျပည္အတြက္ အစားထုိးမရတဲ့ ဆံုး႐ႈံးမႈေပပဲ” သို႔ ကလို၊ ဟိုလို၊ ဒီလိုေတြ ေသသူရဲ႕ ပညာ၊ ဂုဏ္၊ စည္းစိမ္၊ ဥစၥာအေပၚ မူတည္ၿပီး လူေသအေပၚကြၽန္ေတာ္ တို႔ လူရွင္ေတြက စိတ္မေကာင္း၊ သံေဝဂရ၊ ႏွေျမာတသျဖစ္ၾက၊ ျဖစ္ ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ၾကတယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ၊ ေသတဲ့အတြက္ ဂုဏ္မငယ္လွဘူး။ အနည္း ဆံုး အသုဘလာေမးတုန္းကေတာ့ ေသသူ႔ မေကာင္းေၾကာင္း မေျပာ ၾကဘူး။ ဂႏၶာလရာဇ္ ႏြယ္ဖြားမ်ား ေသရင္ လာသမွ် လူအားလံုးရဲ႕ ကန္ေတာ့ျခင္းကုိေတာင္ ခံရေသး တယ္မဟုတ္လား။
ေရာဂါျဖစ္ၿပီ ဆုိရင္ေတာ့ ဇာတ္လမ္းကတစ္မ်ဳိး တစ္ဘာသာ ျဖစ္လာပါၿပီ။ မွတ္ပံုတင္ လုပ္သလို မ်ဳိးေရာဂါတစ္မ်ဳိးတည္းကို လူေတြ အားလံုး ၿပံဳျဖစ္ၾကတာမ်ဳိး မဟုတ္ေတာ့ Universal Process မဟုတ္ေတာ့ဘဲ Comparative သေဘာ ေဆာင္လာပါတယ္။ သူမျဖစ္၊ ငါ ျဖစ္၊ သူစံ ငါခံ အေျခအေနမ်ဳိးဆုိ ေတာ့ ေရာဂါႀကီးႀကီးမားမား ျဖစ္ခံရတ့ဲလူအတြက္ကေတာ့ ေလာကႀကီးဟာ အလြမ္းဇာတ္သက္သက္ပါပဲ။ေသသူအေပၚထားတဲ့ သေဘာထားမ်ဳိးကို လူေတြက ေရာဂါသည္အေပၚထားႏုိင္ၾကပါ့မလား။ အသုဘက တစ္ခါပဲသြားေမးရမယ္။ ကိုယ့္ စိတ္ထဲပါပါ၊ မပါပါ အသုဘရွင္ ေတြ စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ အမေလး၊ အေသေစာလို႔ ႏွေျမာပါဘိ၊ ဂိြ၊ ဂိ၊ ဘာညာ၊ ဇြတ္ႀကိတ္ပစ္လိုက္လို႔ ရသေပါ့။လူမမာ ဆုိတာက မေသမေပ်ာက္အမ်ဳိး၊ ေသလည္းမေသ ေသးဘူး။ ေရာဂါႀကီးကလည္းတန္း လန္းတန္းလန္းနဲ႔ ေပ်ာက္လည္း မေပ်ာက္ဘူး။ လူနာကို သြားေလ သူလို ႏွေျမာပါဘိေတြ ဘာေတြ သြားခ်ီးမြမ္းလို႔လည္းမရဘူးဆုိ ေတာ့ ေသတာထက္စာရင္ နာရတာ ဂုဏ္ငယ္၊ ဂုိက္ပဲ့လြန္းလွတယ္။ဒါေတာင္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေပၚ မူတည္ၿပီး ဂုဏ္ေရာင္ရိွိန္ဝါ ေသးသိမ္ျခင္းဒီဂရီက ကြာျခားေသးတာ။
ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါစတဲ့ မကူးစက္ႏိုင္တဲ့ နာတာရွည္ေရာဂါမ်ားကို ခံစားရ တယ္ဆုိၾကပါစို႔။ ႏွလံုးေရာဂါ ရလို႔ တဲ့၊ ျဖစ္မွာေပါ့၊ ကျမင္းေၾကာ ထ တာကိုးလို႔ ဘယ္သူေျပာမလဲ၊ မ ေျပာေရးခ် မေျပာ၊ သနားၾကင္နာ ၾကတယ္။ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြက ျပဳစုယုယၾကတယ္။ လူနာကို ဂ႐ု စိုက္လိုက္ၾကပါလို႔ ဆရာဝန္ေတြ ေထြေထြထူးထူးမွာေနစရာကို မလို ဘူး။ လူနာရွင္ရဲ႕ ေငြေၾကးဥစၥာ ျပည့္စံုမႈနဲ႔ လူနာအေပၚ ျပဳစုေစာင့္ ေရွာက္မႈဟာ တုိက္႐ိုက္အခ်ဳိးက် တယ္။ သူေဌးမ်ား ဒီလိုေရာဂါမ်ဳိး ေတြျဖစ္လို႔ကေတာ့ တစ္အိမ္လံုး က ဖူးဖူးနဲ႔ျမည္ေအာင္ ဝိုင္းမႈတ္ ထားၾကတယ္။ လူနာကိုယ္တုိင္က ငါ့ကို အေရးေပးလွပါလားဆုိတာ သိလာခ်ိန္မွာ လုိအပ္တာထက္ ပိုၿပီး အခြင့္အေရး ယူကာ အိမ္သား မ်ားအေပၚ ဗိုလ္က်စိုးမိုးေရးဝါဒကို လက္ကိုင္ျပဳက်င့္သံုးလာသူမ်ားလည္း ဒုနဲ႔ေဒး။ ဒါေၾကာင့္လည္း တစ္ေခတ္ တစ္ခါက ႐ုပ္ရွင္၊ ဝတၴဳ ေတြထဲမွာ အေမႀကီးရဲ႕ ႏွလံုးေရာဂါဟာ သမီး နဲ႔ သူ႔ရည္းစားကုိခဲြတဲ့ တရားခံအ ျဖစ္ မွန္မွန္ႀကီး အသံုးေတာ္ခံခဲ့ရတယ္။
”သမီး အေမ့မွာ ႏွလံုးေရာဂါ ရိွတာသိတယ္ေနာ္။ အေမသေဘာ မတူတဲ့ ဒီအေကာင္နဲ႔ ခုခ်က္ခ်င္း အဆက္ျဖတ္လိုက္ပါ သမီးရယ္။ အေမ့သမီးက အေမ စိတ္မခ်မ္း သာတာ ဘာ..ဟာ..ဟာ (အ ေမာဆုိ႔သံ) မွ မလုပ္ဘူးဆုိတာ အေမသိပါတယ္” ဒီလို အေပ်ာ့ ဆဲြခ်င္ဆဲြ။ ဒါမွမဟုတ္…”ဟဲ့ေကာင္မေတြ၊ ငါ့မွာ ေရာ ဂါႀကီးနဲ႔ဆုိတာ နင္တုိ႔သိတယ္ေနာ္၊ ငါ့ကို စိတ္မခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ ေနၾကတာ။ ေနာင္မွ ေနာင္တ မရ ၾကနဲ႔။ အမ္..မာ..ေလး။ ေမာ..ေဟာ..ေဟာ..လိုက္ တာ။ ငါအခု ပ်ံလြန္ေတာ္မူလိုက္ရ မလား” ဒါမ်ဳိး ဓာတ္ၾကမ္းတုိက္ခ်င္ တုိက္ပါတယ္။
တကယ့္ ေရာဂါသည္စစ္စစ္ ဆုိရင္ေတာ့ ဒီေလာက္နန္းစေတာ့ ေျပာေနရင္ အသက္ထြက္တာၾကာေပါ့။ သို႔ေသာ္ ႐ုပ္ရွင္ေတြ အားက်ၿပီး လိုက္မလုပ္ဘူးလို႔ေတာ့ မေျပာ ႏုိင္ေပဘူး။ ဒီလုိေရာဂါမ်ဳိးေတြကို ေဝဒနာရွင္ဘက္က အားသာတဲ့ ေရာဂါေတြလို႔ ေခၚပါတယ္။ ပညာ ရပ္ဆုိင္ရာ စကားလံုးကေတာ့ Sickness Roleရရိွေသာေရာဂါ မ်ားလို႔ေခၚပါတယ္။ လက္ပ႐ိုစီ ေခၚတဲ့အနာႀကီးေရာဂါတုိ႔၊ ေခ်ာင္းဆုိးေသြးပါတီဘီတုိ႔၊ ေလး လံုးေရာဂါေခၚ ေအအုိင္ဒီအက္စ္ ေဝဒနာရွင္တုိ႔က်ေတာ့ ခုနက ႏွလံုး၊ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိသမားေတြနဲ႔ တစ္ တန္းတစ္စားတည္းထားၿပီး ဖူးဖူး မႈတ္ထားၾကပါသလား။ ဘယ့္ႏွယ္ မႈတ္လိမ့္မတုန္း။ ဒီလိုေရာဂါမ်ဳိး မိသားစုထဲမွာ ျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ ရြံ လြန္းလို႔၊ စက္ဆုပ္လြန္းလို႔၊ ေရာဂါ သည္ကို အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်တာတုိ႔၊ အေမြျပတ္ေၾကာ္ျငာတာတုိ႔ ရက္ရက္စက္စက္ လုပ္ၾကေလ့ရိွတယ္။ လူနာကို စာနာပါ၊ သနားပါ၊ အား ေပးပါ၊ ကူညီပါ၊ ဘယ္ေလာက္ေျပာ ေျပာနားမဝင္တတ္ၾကဘူး။ ေနာက္ ဆံုး ႏူရာဝဲစဲြ၊ လဲရာ သူခုိးေထာင္း၊ စားရမဲ့ ေသာက္ရမဲ့၊ ကူကယ္ရာမဲ့ စြာနဲ႔ ေဝဒနာရွင္ခမ်ာ လူ႔ေအာက္ က သတၱဝါတစ္မ်ဳိးအျဖစ္ ပက္ပက္ စက္စက္ ဘဝဆံုးေလ့ ရိွတယ္။ မိေအးႏွစ္ခါနာေရာဂါမ်ားလို႔ ဆုိၾကပါစို႔ရဲ႕။ ပညာ စကားနဲ႔ေျပာရင္ Socially Stigmatized Diseases လို႔ လူသိမ်ားတယ္။
ေရာဂါသည္ခ်င္းတူတူ ဘာ ျဖစ္လို႔ အဆင့္အတန္းနဲ႔ ဆက္ဆံ ေရး ဒီေလာက္ထိ ကြာျခားသြားရ တာလဲ။ ကူးစက္ႏုိင္လို႔ဆုိတဲ့ အ ေၾကာင္းျပခ်က္ တစ္ခုတည္းေၾကာင့္ ေတာ့မဟုတ္။ လက္ခ်င္း ထိလိုက္ တာနဲ႔၊ မ်က္လံုးခ်င္း စကားေျပာ မိတာနဲ႔ ျဗဳန္းခနဲ၊ ဒိုင္းခနဲ ကူးသြား တဲ့ ေရာဂါမ်ဳိးေတြလည္း မဟုတ္။ Socially Stigmatized Diseases ေတြကို ေရွးပေဝသဏီကတည္းက အကုသိုလ္မ်ားလို႔၊ ကံနိမ့္လို႔၊ ေအာက္တန္းက်လို႔၊ ယုတ္မာညစ္ပတ္စုတ္ပဲ့လို႔ ဘုရား႐ိုက္တဲ့ ေရာဂါမ်ားလို႔ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာ့လူ႔ေဘာင္ အဖဲြ႕အစည္းက အစဥ္အဆက္ ခံယူက်င့္သံုးခဲ့တဲ့ လူမႈစံ (Social Norm) တစ္ခုအျဖစ္ ခုိင္ခုိင္မာမာ ရိွခဲ့ၿပီးျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။ ခု ေနာက္ပိုင္း ဒီလိုေရာဂါမ်ဳိးေတြကို ေဖးမကူညီ ၾကည္ျဖဴစာနာဖို႔ က်န္း မာေရးပညာေပး လုပ္ငန္းမ်ားက ထဲထဲဝင္ဝင္ေျပာလာၾကေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ စာနာႏုိင္ဖို႔၊ ၾကည္ျဖဴႏုိင္ဖို႔၊ ၾကင္နာႏုိင္ဖို႔က အေတာ္ခက္ေနၾကပါေသးတယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ အ႐ိုးစဲြေအာင္က်င့္သံုးလာခဲ့တဲ့ ဓေလ့ထံုးစံႀကီးကို ခုခ်က္ခ်င္းျပင္ဆုိလို႔ကေတာ့ ေဟာရင္းနဲ႔သာ ပ်ံလြန္ေတာ္မူမယ္၊ လိုက္နာဖို႔ကေတာ့ မလြယ္ေရးခ် မလြယ္။
Juan